Lemniscaat
Heeft papa nog gebeld. Dat is de belangrijke vraag die Raaf dagen achter elkaar aan haar moeder stelt. Zij houdt het erop dat papa oponthoud heeft en dat oponthoud nou eenmaal onvoorspelbaar is. Raaf vertrouwt het niet en is bang dat haar ouders gaan echtbreken (scheiden voelt veel te gladjes), zeker als haar moeder het na een telefoongesprek ineens heeft over ‘je vader’ gaan alle alarmbellen af. Hoezo noemt ze papa ineens ‘je vader’?
Het kleine heelal is de naam van de camping waar Raaf met haar moeder plotseling en tijdelijk in een stacaravan verblijft nadat er lekkage is in het appartement waar ze ook al met tegenzin naar toe zijn verhuisd. Raaf is geschorst van school en brengt de dagen door met de zorg voor haar schildpad Zoef, en rondhangen op de camping waar buiten het seizoen maar weinig mensen verblijven. In de campingwinkel maakte ze kennis met de mysterieuze Nikolaas, de zoon van de campingeigenaar, die ze op een geit vindt lijken.
Dit soort toevallige ontmoetingen zijn schering en inslag in kinderboeken en pakken niet zelden voorspelbaar uit. Maar in dit geval valt alles op zijn plek, en dat is een understatement. Het kleine heelal is een verbluffend goed geschreven boek waarin alles lijkt te kloppen en kleine en grote thema’s als vanzelf in elkaar schuiven. En het is nog grappig en spannend ook.
Toch is het pas het derde boek van Annejan Mieras, die op latere leeftijd debuteerde met het nog wat aarzelende Portiek Zeezicht. In het ambitieuze Homme en het noodgeval maakte ze gedurfd gebruik van de poëzie van Wslawa Szymborska, en werd met een vlag en wimpel van de griffeljury misschien wat te karig bedeeld. Met dit nieuwe boek treedt Mieras definitief tot het keurkorps van het vaderlandse schrijversgilde.
Heel secuur doseert ze kleine brokjes informatie waardoor het verhaal geleidelijk meer contouren krijgt. Zodat duidelijk wordt wat er met haar vader aan de hand is en waarom Nikolaas verlof heeft van school. Mieras benut het perfecte decor van een verlaten camping voluit. Het is een wereldje op zich met geheimzinnige plekken, zoals een geheime uitkijkhut waar het bordje ‘Verboden voor onbevoegden’ bijstaat. Zijn wij onbevoegd, vraagt Raaf zich af?
Het is een verhaal over onmachtige volwassenen die krampachtig dingen voor kinderen verborgen proberen te houden. En over de onvoorwaardelijke liefde van dezelfde kinderen voor hun ouders, ondanks een groot gevoel van gemis en in steek gelaten worden. In de geweldige dialogen en kleine geladen scenes, lijkt alles een betekenis te hebben. Of het nou om het dwangmatig schoonmaken van de moeder gaat, of een kort telefoongesprek met Raafs beste vriendin Miracle.
De sterke troef van Het kleine heelal is het grote heelal. Nikolaas heeft een fascinatie voor sterren, die hij vanuit zijn geheime hut bestudeert. Hij legt met tegenzin aan Raaf uit wat het voor hem betekent. Doordat hij zo ver kan kijken, kan hij steeds weer verdwalen in zijn hoofd en bij zijn gevoel komen. ‘Missen is een soort heelal van binnen’. Nikolaas heeft van zijn moeder geleerd dat de zon alles bij elkaar houdt en dat houvast hebben zowel hij als Raaf hard nodig. Miracle komt uit een gelovig gezin en gelooft in de schepping die volgens haar best meeviel. ‘Maar zes dagen en een rustdag’, dat heeft ze in haar spreekbeurt van vijf minuten zo uitgelegd. Het botst met de overtuiging van Nikolaas dat alles is begonnen met de oerknal. Heel subtiel weeft Mieras de beide denkbeelden naar een ontroerend midden. Ook al zo’n mooie scene, in een orgel met een kerk.
Het kleine heelal staat vol met van die mooie zinnetjes en scenes, stuk voor stuk om in te lijsten. Een boek om meteen te herlezen en nog veel meer te ontdekken, net zoals de hoofdrolspelers dat doen.
Luister ook naar het gesprek met Annejan Mieras over ‘Het kleine heelal’ in aflevering 91 van de Grote Vriendelijke Podcast.
