Van Goor
In juni 1943 vonden de zogenaamde Kindertransporten plaats waarbij Joodse kinderen van Kamp Vught per trein naar de gaskamers in Sibobor worden vervoerd. Ze waren niet nuttig omdat ze niet konden werken. Fedor de Beer windt er geen doekjes om: ‘Hitler wilde alle Joden dood. De nazi’s pakten dit systematisch aan.’ Het blijft onverteerbaar dat van veel vermoorde kinderen niets anders bekend is dan hun naam, hun woonplaats van voor de oorlog en de datum van het transoprt. Op verschillende manieren wordt de herinnering aan hen levend gehouden (onder andere in Kamp Vught), ook dit boek draagt er een steentje aan bij.
Het Kindertransport begint op de begrafenis van Oma Vliegmachien, de grootmoeder van Marit, die ze zo noemt omdat ze als onderzoeker meer in het vliegtuig zit dan thuis is. Haar eigen moeder, een vermaarde violiste, laat het afweten en Marit zoekt troost bij haar overgrootmoeder en wordt even later bezocht door de geestverschijningen van enkele kinderen die meer over haar overleden oma weten. Via een medaillon dat ze erft, en een doos met kaarten, foto’s en brieven, ontrafelt Marit haar eigen familiegeschiedenis. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en het Kindertransport, blijken daar een grote rol in te spelen. Marit’s oma is op een onvoorstelbare (het is dan ook niet echt gebeurd) wijze ontsnapt aan het Kindertransport en heeft er haar verdere levensopdracht van gemaakt om de wensen van de vermoorde kinderen te vervullen. Dat varieert van ‘zeepkistenrace winnen’, ‘studeren in Leiden’ tot ’trouwen in een witte jurk’ en ‘Jerzulem zien’. Oma werkt de enorme lijst gestaag af en doet postuum verslag aan de kinderen via ansichtenkaarten die ze aan zichzelf stuurt.
Over dit familiegeheim is nooit gesproken en nu voelt de overgrootmoeder van Marit voelt zich verplicht het hele verhaal te vertellen. Een indrukwekkend relaas dat wordt afgerond met een bezoek aan Kamp Vught. Het Kindertransport is geen educatief boek en ook geen uitvoerig verslag van het transport zelf. Wie daar veel meer over wil weten, kan beter het Nationaal Monument Kamp Vught bezoeken, een logisch vervolg van het lezen van dit boek.
De gruwelijkheden van de reis en de gaskamers worden zijdelings belicht, de nadruk ligt op de manier waarop dit enorme trauma doorwerkt in het leven. Het is een wat dromerig verhaal met mooie elementen, vooral de wensenlijst die oma uitvoert is een ontroerend gegeven. Andere verhaallijnen, zoals de afwezigheid van haar eigen moeder en de aanwezigheid van de geesten, komen enigszins gekunsteld over. Maar Fedor de Beer stelt terecht dat de gruwelijkheid van de jodenvervolging niet vergeten mag worden. Dit verhaal is door het gebruik van het perspectief van een meisje van nu, is het niet alleen maar iets van vroeger en komt daardoor extra hard aan..
Het kindertransport
Fedor de Beer
Van Goor