Davidsfonds/Infodok
Vicky Maaskant
Saskia Maaskant is geboren en getogen in Bruinisse maar hoorde pas een paar jaar geleden voor het eerst over de stomramp van 1911. Daarbij verging bijna de hele vloot aan mosselvisserschepen, tot daarvoor de grootste van ons land. Maaskant vindt het broodnodig, schrijft ze in het nawoord, dat we worden herinnerd aan de tijd waarin Bruinisse het grootste mosseldorp van Nederland was en schreef daarom Meerminnen verdrinken niet.
Een historisch verhaal dat zich afspeelt in 1911 waarin Janna Meerman vanuit Rotterddam naar Bruinisse om in te trekken bij haar oom en tante. Haar vader is omgekomen bij een ongeluk en haar moeder is gestorven in een psychiatrische kliniek. Ze komt vanuit de stad terecht in een dorp met ‘nog geen drieduizend zielen en honderdvijftig mosselschepen’. Haar oom en vooral haar opa ontfermen zich over haar, waar haar tante versteend en gesloten is en nauwelijks contact maakt. Die houding heeft te maken met een vrij recent persoonlijk drama en speelt een soort van sleutelrol in deze jeugdroman.
Maaskant is vooral bekend van Kieuw, een geslaagd en gelaagd familiedrama dat het vooral moet hebben van de sfeer en de bizarre ontwikkelingen en mysterieuze ondertoon. Sfeervol is Meerminnen verdrinken niet ook, vooral door het suggestieve taalgebruik van de auteur. Een meisje uit het dorp staart haar bijvoorbeeld aan ‘alsof ze schubben en een glibberige vissenstaart had’. Janna heeft nauwelijks weet van bijbel en kerk en maakt kennis met de strenge protestantste denkwijze in Zeeland, wat een paar aardige scenes oplevert. Ze klimt stiekem aan boord van een mosselschip en is daardoor het eerste meisje dat uit ‘Bru’ is meegevaren naar Antwerpen, tot ontzetting van haar tante.
Maaskant bouwt het verhaal gestaag op met een spanningsboog die op knappen komt te staan. Er lijkt van alles tussen de regels door te worden gesuggereerd over dingen die zijn gebeurd en gaan komen.De suggestieve taal en beelden en mysterieuze verwijzingen naar meerminnen en de geschiedenis van een tante, doen een spannende apotheose verwachten. Zinnetjes als: ‘er was iets gaande, iets dat niet meer kon worden gestopt’. Maar daarin stelt Zeemeerminnen verdrinken niet teleur. De te verwachten ontlading komt er niet echt en veel van de suggestie belandt in drijfzand. Natuurlijk komt de storm en die is zinnelijk en beeldend beschreven, hij heeft ‘precies de kleur van de ogen van Janna’s moeder toen ze naar het gesticht moest.’
Het is een verwoestend drama dat leidt tot een onverwacht bezoek van koningin Wilhemina en daarmee is het wel zo’n beetje gedaan. Waar het schuldgevoel van Janna, die zich verantwoordelijk voelt voor de storm, precies in zit, wordt niet duidelijk. Is het dan toch vooral een historische roman? Het lont dat al aan het begin door Maaskant is aangestoken, iets van een ingehouden mysterie, leidt niet tot een ontploffing.
Maaskant schrijft bloemrijk en sfeervol en weet hoe ze personages neer moet zetten. De hoofdstuktitels zijn bijzonder, er is veel aan vormgeving gedaan en er staat een uitgebreide en interessante woordenlijst bij. Stilistisch valt er het nodige te genieten maar het lijkt ten koste te zijn gegaan van de aandacht voor het verhaal. Alsof Maaskant, vergeef me de beeldspraak, is verdronken in haar eigen onderwerp. Van de titel tot de afloop met de tante die voor het eerst weer naar de kerk gaat, als de verwoeste vloot wordt herdacht. Het komt niet helemaal over zoals het lijkt te zijn bedoeld.
