close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
10+

In drie maanden tijd langs 42 adressen

In de vijftien verhalen van de Joodse onderduikers die in deze bundel terugkijken op de Tweede Wereldoorlog, zitten veel overeenkomsten. Het jodendom speelde bijvoorbeeld tot de oorlog in veel gezinnen nauwelijks een rol. Bijna alle kinderen werden vrij plotseling uit hun vertrouwde omgeving gehaald en bij onbekende mensen ondergebracht. Vaak maar kort want het is onvoorstelbaar hoe vaak sommige kinderen zijn verkast.

Benjamin Kossens liep in drie maanden tijd tweeenveertig adressen af. Vaak werd het al snel gevaarlijk, zaten er al te veel onderduikers op het adres of was de gastvrijheid zeer relatief. Meestal kreeg het onderduikertje tijdelijk een nieuwe naam; het was gevaarlijk als teveel mensen wisten wie hij of zij was.

De angst en de onzekerheid komt in alle verhalen terug, net als heldenmoed en verraad. Maar ook het gewone leven: stadskinderen die ineens opgroeien tussen de koeien. Sommige kinderen komen in een warm nest maar anderen treffen het niet en worden door hun onderduikouders mishandeld. Of ze zijn hulp in de huishouding en worden behoorlijk uitgebuit. Dan is het geen straf als er een nieuw adres moet worden gezocht, meermalen klinkt de verzuchting: “Ik kwam van de hel in de hemel”.

De auteurs interviewden vijftien Joodse mensen die nu allen tussen de 70 en 90 zijn. Het oorlogsverhaal moet hun leven getekend hebben maar dat blijft gissen want de verhalen beperken zich grotendeels tot het onderduiken. Terwijl uit de verhalen blijkt dat de oorlog na de bevrijding niet was afgelopen. Sieny Kattenburg vond de tijd na de oorlog tien keer zo erg als de oorlog zelf. Hun oude huis was ingenomen door anderen, ze kregen maar moeizaam hun spullen terug. Veel familieleden kwamen niet meer terug maar het duurde soms jaren voordat daar zekerheid over was. Veel verhalen zijn aangrijpend, alleen al het gegeven dat het om jonge kinderen gaat die worden losgerukt van hun familie, die ze soms nooit weer zien. ‘Ik vond het na de oorlog moeilijk om me aan mensen te hechten”, zegt Leni de Vries.

De keuze om de verhalen beperkt te houden tot het onderduiken, pakt niet helemaal gelukkig uit. Daarvoor zit er teveel herhaling in terwijl juist de opmerkingen over de invloed van de oorlog op de rest van het leven, nieuwsgierig maken naar meer. Deze kinderen zaten ondergedoken als Anne Frank maar zijn uiteindelijk niet gedeporteerd en leven 65 jaar later nog. “Tijdens de oorlog had ik vaak naar mijn ouders verlangd, maar eenmaal weer thuis bleek er toch iets stuk te zijn gegaan”, vertelt dezelfde Leni de Vries. Veek geinterviewden laten hetzelfde doorschemeren, er is iets onherstelbaars kapot gegaan. Het zou interessant zijn om te lezen hoe deze periode heeft doorgewerkt in hun levens.

De illustraties van Marcel van der Drift zijn storend, een paar oogjes die uit een vuilnisvat koekeloeren of de kust veilig is. Niet ieder jeugdboek hoeft opgeleukt te worden. Fascinerend zijn de landkaartjes bij ieder verhaal waarop goed te zien is hoe de onderduiktocht verliep. Op de mooie website die bij dit boek (klik hier) hoort , is dat nog uitgebreider in kaart gebracht.

Titel Boek:

Ondergedoken als Anne Frank – Verhalen van Joodse kinderen in de Tweede Wereldoorlog

Auteur:

Peter Henk Steenhuis

Marcel Prins

Kaft:
Tags : FamiliejeugdboekNon-fictieOorlog en misdaadwoII