Clavis
Op 31 juli 1944 steeg Antoine de Saint-Exupéry met een vliegtuigje op vanuit Corsica om voor het leger foto’s te maken. Hij keerde met zijn Lockheed niet terug en stierf op 44-jarige leeftijd. De brokstukken van zijn vliegtuig zijn pas tien jaar geleden terug gevonden in de zee bij Marseille. Het jaar daarvoor, in 1943, verscheen van De Saint-Exupéry het magische De kleine prins dat al snel populair werd en inmiddels een klassieker en een begrip is. Ook in ons land, er werden meerdere lagere scholen naar het boek genoemd. De Fransen zetten het boek zelfs op de vierde plaats bij de verkieziing van de 100 beste boeken van de vorige eeuw, uitgeschreven door de krant Le Monde. Het moest alleen Kafka, Proust en Camus voor zich dulden.
Ter ere van de zeventigste sterfdag van Antoine de Saint-Exupéry verschijnt nu een imposant album van een andere zeer gelauwerde tekenaar en schrijver die in Nederland helaas niet al te bekend is. De Tsjechische Amerikaan Petr Sís won in 2012 de Hans Christian Andersen Award en pas daarna werd één van zijn boeken in het Nederlands vertaald: Op zoek naar de vogelkoning. Zijn beroemde boeken over Tibet (Going through the red box) en het autobiografische The Wall: Growing Up Behind the Iron Curtain (over opgroeien in een communistisch land) zijn hier alleen in het Engels verkrijgbaar. Sís is net als De Saint-Exupéry een kunstenaar waarvan de boeken voor kinderen worden uitgegeven maar die, door de filosofische ondertoon en gelaagdheid, voor alle leeftijden geschikt zijn.
De piloot en de kleine prins is een biografische graphic novel geworden met veel feitelijke gegevens. De doopceel van De Saint -Exupéry wordt uitgebreid gelicht, inclusief stamboom, en zijn carriére bij de luchtmacht en als luchtpostpiloot worden uitgebreid beschreven. Antoine was een begenadigd vliegenier en later ook pionier en kreeg een post in de woestijn, waar hij veel gestrande piloten te hulp kwam en onderhandelde met vijandige nomanden. Het leverde hem de bijnaam De Kapitein van de Vogels op. Uiteindelijk keerde hij terug naar Frankrijk en werd steeds bekender als schrijver. Hij ondernam nog enkele heroïsche expedities en oversteken totdat hij in 1939 werd opgeroepen voor miliatire dienst. Toen zijn legerdienst er op zat, weigerde hijin Frankrijk onder de bezetters te leven en vluchtte naar New York waar hij dan uiteindelijk De Kleine Prins schreef en kort daarna overleed.
Het boek van Sís is een prachtig eerbetoon aan de vliegenier, maar helaas wat minder aan de schrijver/tekenaar die De Saint-Exupéry was. De Kleine Prins komt er zeer bekaaid vanaf, en zijn andere schrijvers- en tekenwerk nog minder. Een merkwaardige balans misschien heeft Sís zich laten leiden door de grafische mogelijiheden van de vliegtuigen, die hij ten volle benut. Met deze invulling geeft het boek wel een aardig tijdsbeeld van de eerste helft van de vorige eeuw, waarbij het accent nou eens niet op de Tweede Wereldoorlog ligt. Graphisch is het een schitterend album met portretjes en atlas-illustraties, en dan weer grote tijdloze spreads die een situatie of gevoel (eenzaamheid, verdriet) weergeven. De wat gebrekkige vertaling doet niet al teveel afbreuk aan het boek, de vele rondgelijnde teksten doen dat wel, die zijn moeilijk leesbaar en ht zijn er niet weinig.
De piloot en de kleine prins is zeker een aanrader, voor wie meer van de auteur van De Kleine Prins wil weten, van (historische) vliegtuigen houdt of gewoon van mooi illustratief werk houdt. Maar wie veel over het boek De Kleine Prins had verwacht, komt bedrogen uit.
De piloot en de kleine prins
Peter Sís
Clavis