Peter Pan van J.M. Barrie, vertaling Esther Ottens, illustraties Floor Rieder, Gottmer, 6+
Deze bespreking verscheen op zaterdag 11 oktober 2025 in het Friesch Dagblad
De onbevangen jongen in het groene pakje die in Neverland woont, het snoezige elfje Tinkelbel en de brute kapitein Haak. Het beeld van Peter Pan zal bij de meeste mensen gevormd zijn door de Disney-films. En veel minder door de oorspronkelijke geschiedenis van Peter Pan zoals die door de Schotse schrijver J. M. Barrie begin vorige eeuw op papier werd gezet. Merkwaardig eigenlijk dat over deze schrijver nooit een definitieve biografie is verschenen want zijn leven en werk zijn behoorlijk fascinerend. Bepalend in zijn schrijverschap zijn een groeistoornis waardoor hij klein bleef en het overlijden van zijn oudere broer, die niet ouder dan dertien werd. Als volwassen man nam Barrie de vaderrol op zich van de vijf zoons van een bevriend echtpaar, na hun overlijden. Er is niet veel psychologisch vernuft voor nodig om hierin de basis voor het karakter Peter Pan te zien, die met de ‘verloren jongens’ in Neverland woonde.
Het toneelstuk, de verhalen en boeken die Barrie over Peter Pan schreef, werden in 1911 samengevoegd in Peter & Wendy. Merkwaardig genoeg is van dat boek, dat als het ‘oerboek’ over Peter Pan gezien kan worden, nooit een Nederlandse vertaling gekomen. Esther Ottens gebruikte deze versie voor haar vertaling waardoor er nu eindelijk een Nederlandse versie van deze onbetwiste klassieker is. Deze hernieuwde kennismaking met Peter Pan levert een aantal verrassende inzichten op. Bijvoorbeeld dat Tinkelbel een nogal nuffige en jaloerse verschijning is. Ook Peter Pan zelf is niet bepaald een aimabel type. Hij is opschepperig of zoals Barrie het schrijft: ‘een verwaander joch is er op de hele wereld nooit geweest.’
Het verhaal in een notendop: Peter Pan zoekt een moederfiguur voor de verloren jongens en haalt het Londense meisje Wendy samen met haar broertjes naar Nooitland. Peter Pan speelde al een tijdje een rol in haar dromen, dus echt verbaasd is ze niet. Op het eiland nemen ze het op tegen de beruchte kapitein Haak, wat een even spannende als grappige strijd oplevert. Opvallend gruwelijk ook. Peter Pan is niet voor tere zieltjes. Maar er valt genoeg te lachen en genieten, ook door de uitmuntende vertaling. Ottens kiest voor Nooitland in plaats van het meestal gebruikte Nooitgedachtland of Neverland. Ze vervangt de Indianen door de neutrale term eilanders, maar blijft terecht trouw aan ouderwetse termen uit het origineel zoals embonpoint, boekanier, causeur en ‘en garde’, waardoor de klassieke sfeer overeind blijft. Kinderen moeten maar even vragen of opzoeken wat ze betekenen, daar leren ze van. Deze vertaling levert een prima leesbaar verhaal op dat in de kern gaat over moederschap en opgroeien, met een prachtige laatste zin. Peter Pan zal blijven terugkomen ‘zolang kinderen blij en onschuldig en harteloos zijn’.
Floor Rieder illustreerde eerder een prachtige versie van Alice in Wonderland, die deze maand opnieuw verschijnt. Ze herhaalt die kunst op een minstens zo indrukwekkende manier in Peter Pan. Rieder krast de illustraties op zwart gemaakte glasplaten uit en dat levert adembenemende taferelen en kunstwerkjes op waar je naar blijft kijken. Geen moderne versie maar wel hier en daar een twist. Peter Pan is een ventje met een hoodie aan en Wendy heeft een propeller op haar petje, zodat ze het kind blijft dat ze is.
