Nu is het wachten op de verfilming van de Chaos-trilogie

Patrick Ness De Chaos 3. Lawaai dat nooit stopt Genre: Jeugdboek
Uitgever: Moon
Vertaler: Ineke Lenting

Het volbrengen van de Chaos-trilogie is een uitdaging en vraagt doorzettingsvermogen, van zowel schrijvers, vertaalster en straks de scenarioschrijver maar zeker ook van de lezers. Het zijn drie dikke boeken waarbij de lezer het taalgebruik zich telkens weer eigen moet maken en het vergt tijd en inlevingsvermogen om in de dystopische wereld mee te gaan. Maar wie daarin slaagt, laat zich meevoeren in een bijzonder enerverend verhaal waarin grote thema’s aan de orde worden gesteld.

Mij lukte dat de eerste twee delen (Het mes dat niet wijkt en Het donkere paradijs) beter dan in het afsluitende boek Lawaai dat nooit stopt. Dat heeft voor een deel te maken met de derde vertelstem die auteur Patrick Ness toevoegt. Naast Todd (die het eerste deel vertelde) en Viola (die samen met Todd in deel 2 aan het woord was) is er nu de stem van ‘De Lucht’, een zogenaamde spakkel, die vanuit zijn perspectief breeduit over de strijd mijmert. Ook dat gebeurt weer in een geheel eigen taal en dat is voor mij net iets teveel van het goede.

Daar komt bij dit deel een erg lange inleiding kent voordat er daadwerkelijk iets gebeurt. Aan het begin arriveren de nieuwe kolonisten (vrienden van Viola) maar dat geeft niet de verwachte dynamiek aan het verhaal. De strijd tussen de verschillende kampen blijft door- en doorgaan en pas op pagina 400 is er een cruciale wending, als een belangrijke persoon uit het verleden van Todd terugkeert. In Lawaai dat nooit stopt komt alles samen en vechten de burgemeester, de kolonisten en de spakkels een verwoede strijd uit waarin de kansen bondgenootschappen nogal eens wisselen. In mijn ogen is dit het minste deel van de drie (ook wat overbodig want deel 2 had een adembenemende climax en alles was wel gezegd) maar dat neemt de kracht van De Chaos als serie niet weg. Natuurlijk zijn de vergelijkingen met De Hongerspelen logisch, en ook terecht, maar het knappe van De Chaos is dat het opnieuw thema’s en vragen aansnijdt, en daarmee veel toevoegt. Goed en kwaad, oorlog en vrede en vooral de rol van de mensheid. Todd stelt op een gegeven moment vast dat mensen er iedere keer weer in slagen er een puinhoop van te maken.

Het scenario voor de verfilming wordt geschreven door Charlie Kaufman die ook de scripts voor o.a. Being John Malkovich, Adaptation and Eternal Sunshine of the Spotless Mind schreef. Hij heeft dus ervaring met verhalen die zich in het hoofd van mensen afspelen. Voorwaar geen eenvoudige klus maar wel eentje die veel nieuwsgierigheid opwekt. Ook voor vertaalster Ineke Lenting lag de lat hoog maar wat heeft zij dit project bewonderenswaardig volbracht. De overzetting van de ingewikkelde taalvormen, en vooral de manier van praten van Todd, is zo consequent aangepakt dat er een heel nieuw idioom ontstaat waar de lezer wel in mee moet gaan.