Leopold
Martijn van derLinden
Jeugdboekenschrijfster Erna Sassen staat bekend als de ultieme puberfluisteraar. “Sassen weet de stem van een puber als geen ander te vangen”, schreef de jury van de Nienke van Hichtumprijs vorig jaar. De schrijfster kreeg de onderscheiding voor haar jeugdroman ‘Zonder titel’ waarmee ze liet zien zich te hebben ontwikkeld tot een van de beste Nederlandse jongerenauteurs. Die leeftijdsgroep kwam onbewust op haar pad, vertelde ze onlangs aan de Volkskrant. Nadat ze een paar kinderboeken publiceerde, verscheen in 2009 ‘Dit is geen dagboek’, een indringend boek over een jongen die in een depressie raakt nadat zijn moeder zichzelf van het leven heeft beroofd. Sassen: “Ik schreef het voor volwassenen, maar iedereen vond het young adult. Toen leerde ik die term pas kennen. Oh, jonge volwassenen, dacht ik, maar het gaat om kinderen van 14 jaar en ouder. Op scholen worden mijn boeken vooral in tweede en derde klassen gelezen.”
Sindsdien heeft de schrijfster haar stem gevonden en zijn haar boeken alsmaar beter geworden; met het tweeluik ‘Zonder titel’ en het recent verschenen ‘Neem nooit een beste vriend’ als voorlopige hoogtepunten. Voorlopig, want Sassen kondigde al een volgend deel aan over Joshua, de introverte vmbo’er die gevoelens het best kan uiten in zijn tekeningen. In ‘Zonder titel’ zet hij zijn boosheid en verdriet om in schetsen van een wolf en een geitje. Die staan symbool voor hemzelf en zijn beste vriendin Zivan, die onder druk van haar familie terugkeert naar Irak. Enkele klasgenoten die een magistrale bijrol vervullen, zijn in dit nieuwe boek de belangrijkste personages. De wulpse Lindsey en de stoere Sergio en Dylan, twee getatoeëerde branieschoppers die aan kickboksen doen en in vrijwel alles het tegenovergestelde van de introverte Joshua zijn. Toch ontstaat er een vriendschappelijk verbond; ze zijn onder de indruk van zijn tekeningen en waarderen elkaar. Sassen wist tijdens het schrijven van ‘Zonder titel’ al dat er een vervolg moest komen omdat ze te veel overhad, zei ze in de Volkskrant. “Seks bijvoorbeeld kon ik er nauwelijks in verwerken. Ik wilde schrijven over liefde en seks, en over de soms moeizame verhouding tussen die twee.”
Dat heeft ze gedaan in ‘Neem nooit een beste vriend’, al gaat het vooral over het verlangen naar echte intimiteit en de bijbehorende onzekerheid en onhandigheid. De zeventienjarige vmbo’ers vormen een merkwaardig maar hecht driemanschap. Sergio heeft seks met mannen voor geld en Dylan legt in een ontroerend slot zijn liefdesleven uit. Joshua worstelt met zijn gevoelens voor Lindsey, die hij het beste kwijt kan in zijn schetsen, opnieuw meesterlijk weergegeven door Martijn van der Linden. De gebeurtenissen in het verhaal zijn niet leidend, het draait allemaal om de communicatie en de onderlinge verhoudingen. Daarin hanteert Sassen een nog rauwere en directere stijl dan in het vorige boek, de remmen lijken helemaal los te gaan, al houdt ze touwtjes wel degelijk in handen. Geen moment denk je, zoals regelmatig in jongerenboeken: zo praten jongeren helemaal niet. Integendeel, dit is hoe het er op een vmbo aan toe moet gaan, dit is hoe er wordt geappt, geschreeuwd, geluisterd, gevloekt en getroost. Eerlijk en onverbloemd, vaak ook onbeholpen. Achter al de grofheden en provocaties van deze jongeren gaan echte mensen schuil. Sassen dringt door tot de pitten van deze ruwe bolsters en laat zien wie ze zijn. Jongeren die hunkeren naar vriendschap en liefde en sterk bij elkaar betrokken zijn. ‘Neem nooit een beste vriend’ leest als een langgerekte schreeuw vol onzekerheid.
Sassen zei in een aflevering van de Grote Vriendelijke Podcast dat ze zo vaak schrijft over jongeren die zich buitenstaander voelen omdat ze op dat vlak dingen over zichzelf wil uitzoeken. “Ik wil weten hoe het kan en aan wie dat ik mezelf vaak buitenspel zet”. Die zoektocht leverde een grandioos jeugdboek op.
Deze bespreking stond op vrijdag 3 maart 2023 in de Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden
