Rits heet eigenlijk Maurits maar zijn moeder is de enige die die naam nog gebruikt. Zijn moeder zit in een inrichting, zijn vader is met diens nieuwe vriendin op wereldreis en Rits is uit nood bij de werkloze en alcoholistische oom Corry gestald.
De opmerkelijke observaties van Rits is een titel die op meerdere manieren kan worden uitgelegd. Rits is verslingerd aan filmen en observeert op die manier zijn omgeving. Tegelijkertijd houdt hij in een schrijfboek bij wat hij zoal meemaakt en denkt. Zijn observaties zijn niet zozeer opmerkelijk, het is eerder bijzonder dat een jongen op deze manier zijn gevoelens met ons deelt. Rits is zowel slim als op een aandoenlijke manier naief. Hij wordt heen en weer geslingerd tussen optimisme en een lichte wanhoop. Soms is hij lethargisch maar heel vaak zet hij zijn schouders eronder. De manier waarop hij een project maakt van zijn oom Corry, is aandoenlijk. Hij kookt voor hem en steekt hem in het nieuw als hij een blind date heeft geregeld. Rits wil gewoon zijn, zoals de meeste kinderen. Hij begrijpt weinig van zijn ouders die hem min of meer in de steek laten. Als zijn vader eindelijk weer thuis is, verzucht hij: ‘Misschien wordt alles nu weer wat normaler’.
In 2005 debuteerde Mariken Jongman met Rits dat door uitgeverij Lemniscaat nu is herdrukt in een fraai nieuw jasje. ‘Een heruitgave voor al die lezers die genoten van Kiek, maar Rits nog niet ontdekten!’. Onder andere voor mij dus. Kriek kreeg op JaapLeest een 7,6 en de meeste van de kwalificaties die ik voor dat boek gebruikte, zijn ook op Rits van toepassing. Ook in Rits is het iets teveel van het goede. Dan doel ik er niet alleen op dat onder andere psychiatrie en alcoholisme een rol in het boek spelen. Eerder op keuzes die Jongman (niet) maakt; het was duidelijker geweest als Rits zich volledig had gericht op schrijven of filmen. Nu mist de focus, om met Bert van Marwijk te spreken.
Maar dat neemt niet weg dat overduidelijk blijkt dat Jongman een auteur met veel potentie is. Ze kan gewoon prima schrijven, met veel gevoel voor stijl en taal. Nog iets meer aandacht voor thematiek en wat scherpere keuzes en het komt helemaal goed.
Jongman past in die nieuwe lichting jeugdboekenschrijvers zoals Tjibbe Veldkamp, Tanneke Wigersma en Simon van der Geest van wie we de komende decennia hopelijk veel kunnen verwachten.
De opmerkelijke observaties van Rits
Mariken Jongman
