Blossom Books
Merel Leene
Het is achttien maanden geleden dat de anti-islamwet is ingevoerd als Layla met haar ouders door politie-agenten uit huis wordt gehaald en afgevoerd naar een kamp. Door de volkstelling zijn geregistreerd als moslims. Er heerst een guur islamofoob klimaat in de VS dat wordt aangewakkerd door een minister van Oorlog en een president die moslims een bedreiging noemt en uitsluitingswetten heeft ingevoerd.
Auteur Samira Ahmed zegt in een interview dat het boek ‘een kwartier in de toekomst speelt’ maar maakt ook heel duidelijk dat het niet om Trump gaat. De president in dit boek is een ‘mager ventje’, maar het was natuurlijk wel Trump die tijdens zijn campagne over een moslim-database begon. Ingesloten zit akelig dicht op de rand van de actualiteit. Natuurlijk is er geen sprake van interneringskampen voor moslims, zoals in dit boek, maar de toenemende onverdraagzaamheid en beelden van vluchtelingenkampen maken dat het verhaal meer is dan verre toekomstmuziek en een dystopische fantasie, zoals in veel andere young adult romans.
Layla en haar gezin komen terecht in een geheim kamp waar de buitenwereld niks van weet. Zelf zijn ze ook van informatie verstoken. Er is chaos en verwarring en veel onduidelijkheid over wat de bedoeling is en wat de gevaren precies zijn. Af en toe verdwijnen er mensen die protesteren of teveel opvallen, is dat wat er gaat gebeuren? Er is een school en de volwassenen krijgen taken, alsof er sprake is van een normaal dagelijks leven. Maar dan wel onder bewaking van mensen met wapens en binnen een omheining die onder stroom staat.
Als roman is Ingesloten weinig subtiel, sommige personages (de directeur) zijn zo plat als een dubbeltje, en de stijl is erg wijdlopig en beschrijvend. Maar Samira Ahmed heeft een beklemmend gegeven bij de kop dat ongemakkelijk aanvoelt en aan het denken zet. Het zijn vooral de posities van alle betrokkenen die het interessant maken. Sommige van de bewakers zijn zelf moslim en hebben ervoor gekozen om met de onderdrukker mee te werken, terwijl andere bewakers juist in verzet komen en Layla en haar vrienden steunen.
Layla wordt tegen wil en dank de aanvoerder van een groep jongeren die iets probeert te ondernemen. Ze smokkelen berichten naar buiten waardoor er daar een Occupybeweging ontstaat. Het zijn vooral de volwassenen, waaronder haar ouders, die ervoor kiezen om niet op te vallen en zoveel mogelijk met het regime mee te werken. De gelatenheid versus de opstandigheid is een interessante rode draad in het boek en geeft ruimte om na te denken over waar je zelf zou staan.
Layla heeft een donkere Joodse vriend die voorop loopt in de verzetsbeweging buiten het kamp. Dat soort symboliek ligt er vet bovenop. Interessanter is rol van de moderne technologie. Er wordt een podcast gemaakt en drones houden de gevangenen voortdurend in de gaten. Informatietechnologie heeft sowieso veel invloed, en daarmee gaat het ook over privacy. De directeur zegt tegen Layla: ‘We weten alles over jullie. We kennen jullie beter dan jullie jezelf kennen. Dat heeft ons beschermd tegen jullie bommen en stiekeme sharia’.
Ingesloten is een verontrustend boek dat dicht op de huid van deze tijd zit. Het leest als een waarschuwing tegen de sluipende verschuiving in de omgang met groepen met mensen. Veranderingen gaan geleidelijk en vergelijkingen met het verleden zijn altijd gevaarlijk maar toch…. Na het lezen van dit boek kun je niet anders denken dan: dit is eerder gebeurd. En waar sta ik als het weer gebeurt? Of is het al aan de gang?
Dit boek is besproken in de negende aflevering van De Grote Vriendelijke Podcast
