close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
12+

De oorlog is een tartaarmachine die moet worden gevoed

Benny Lindelauf Hoe Tortot zijn vissenhart verloor Jeugdboek
Querido
Ludwig Volbeda
Waardering: 7.5

Oorlogen worden vooral gewonnen door domheid, onbenul en angst van de verliezers, laat Benny Lindelauf zijn hoofdpersoon Tortot denken. Het is een misverstand dat het zou gaan om tactiek, moed of slimheid.  ‘De oorlog was een tartaarmachine en die moest worden gevoed. Tienduizend, honderdduizend, een miljoen soldaten had hij al opgeslokt’. De stompzinnigheid en doelloosheid van de oorlogsmachinerie is de onderliggende thematiek in Hoe Tortot zijn vissenhart verloor. Veel indirecter was dat ook de boodschap van het tweeluik Negen open armen en De hemel van Heivisj, een Limburgs familie-epos dat zich afspeelt rond de Tweede Wereldoorlog, en waarmee Lindelauf meerdere jeugdliteraire prijzen won.

In zijn langverwachte nieuwe boek tapt Lindelauf uit een heel ander vaatje. Hij voert de veldkok Tortort op, die sluw en slim meebeweegt met de veldslagen, en zich dan weer eens door het ene, en vervolgens door het andere leger laat inhuren. Een notoire cynicus die mensen voortdurend op het verkeerde been zet en overal mee weg komt. Hij heeft trekjes van een pathologische leugenaar en het vissenhart symboliseert zijn neiging naar een vorm van gewetenloosheid. Hij heeft moeite zijn innerlijke koudheid vol te houden als hij tegen zijn wil de zorg krijgt over Halve George, een schriele jongen die zijn broers op het slagveld is verloren en zelf beide benen is kwijtgeraakt. Hij piept tevoorschijn uit een augurkenvat:

‘Ben ik voorbij?’ vroeg het hoofd. ‘Pardon?’ ‘Ben ik voorbij?’ ‘Voorbij wat wat?’, vroeg Tortot. ‘Voorbij de oorlog?’

De ontwapenende naïvitieit van de klunzige jongen slaat deuken in het cynische schild van Tortot, die langzaam iets van een gevoelsleven bij zichzelf ontdekt. Het wonderlijke duo is tot elkaar veroordeeld en Lindelauf maakt ze de hoofdpersonen van een wonderlijke geschiedenis waarbij het vaak niet duidelijk is welke oorlog er nu weer gaande is, wat precies de bedoeling lijkt. Het fraai vormgegeven boek wordt opgetild door de bijzondere illustraties van Ludwig Volbeda die volop de ruimte krijgen en mede het verhaal vertellen. Subtiele pentekeningen met veel details die regelmatig zoekplaatjes zijn, het is soms gissen wat er wordt bedoeld.

Dat geldt ook voor het verhaal. Lindelauf schreef een rijke en uitwaaierende fabel die aanvoelt als een opera waarvan het artistieke gehalte overduidelijk is maar die maar niet wil binnenkomen. Daarvoor is het abstractieniveau te hoog. Hoe Tortot zijn vissenhart verloor is als een doolhof waarvan de uitgang onvindbaar blijft. De lezer wordt langs sierlijke paden gevoerd, vol bloemrijke en vloeiende taal en mooie metaforen. De personages zijn geestig uitgewerkt maar blijven bedachte figuren op afstand. Tortot ontroerde of raakte mij geen moment en dat is verrassend, gezien de emoties die het andere werk van Lindelauf opriep. Dan blijft vooral de bewondering voor het onmiskenbare vakmanschap van Lindelauf over, en dat stelt toch enigszins teleur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Titel Boek:

Hoe Tortot zijn vissenhart verloor

Auteur:

Benny Lindelauf

Illustrator:

Ludwig Volbeda

Uitgever:

Querido

Kaft:
Tags : jeugdboekLiefde en vriendschapOorlog en misdaadVroeger