Grote gedachten zet aan tot nadenken

Janny van der Molen Grote gedachten Genre: Non-fictie
Uitgever: Ploegsma

Het gaat over de bekende filosofen in Grote gedachten: Socrates, Nietzsche, Plato, Spinoza, Descartes. Maar ook iets minder bekende denkers als Julia Kristeva, John Locke, Hannah Arendt  en Thomas van Aquino komen aan bod. Janny van der Molen schreef, na boeken over wereldreligies, helden en Anne Frank, een bundel over filosofie. In het voorwoord laat Van der Molen weten op de middelbare school geen filosofieles had, gelukkig zit het vak tegenwoordig steeds vaker wel in het lesaanbod. Grote gedachten is geen studieboek voor tijdens die lessen, maar een prettige aanvulling dat kinderen verhalenderwijs laat kennis maken met filosofische thema’s en filosofen.

Het boek is helder opgedeeld in hoofdstukken over thema’s als Goed & Kwaad, Vrijheid & Democratie, Man & Vrouw en Leven & Dood. De schrijfster voert  meneer Swart op, een eerbetoon aan haar favoriete onderwijzer van vroeger, die in zijn filosofielessen de kinderen weet te boeien, en ze meeneemt naar historische plekken. De kinderen maken in hun eigen leven dingen mee die gerelateerd zijn aan de thema’s zoals ruzies, ziekte of bijvoorbeeld een inbraak. De een heeft een moeder die plots haar ambities ontdekt, de ander een vader die als gemeenteraadslid een principieel verschil van mening met zijn eigen fractie krijgt.

De persoonlijke vragen en dilemma’s van de hoofdpersonen in het boek worden fraai vermengd met de uitleg van de enthousiaste meneer Swart, die net als de auteur, niet op antwoorden stuurt maar op het aanzetten tot nadenken, geheel in de lijn van Socrates. Die vertelde mensen ook niet wat ze moesten denken maar wilde dat ze zelf nadachten. Grote gedachten is een relevant boek in deze tijd waarin kinderen steeds jongeren (door middel van internet en jeugdjournaal) worden geconfronteerd met wereldse zaken. De nadruk ligt op doorvragen, op dingen kritisch onder de loep nemen. Daarbij worden de kerngedachten van meerdere filosofen op een toegankelijke manier uitgelegd, waarbij opvalt hoe veel en vaak God daar een rol in speelt.

Bezwaar bij Van der Molen blijft haar stijl: die is af en toe wat te kinderlijk, zeker voor de doelgroep, en de kinderen zijn vaak wel erg braaf wat het wat zoetig maakt, maar de al te belerende kantjes die Helden zo ontsierden, zijn er wel af. Nieuwsgierig maken en aanzetten tot nadenken over grote vragen, dat wilde Van der Molen met dit boek. Die missie is geslaagd, Grote gedachten is haar beste boek tot nu toe. Van der Molen voegt zich tot het rijtje betere Nederlandse non-fictie schrijvers voor kinderen, naast Jan Paul Schutten en Bibi Dumon Tak, waarbij ze zich onderscheidt met duidelijke eigen thema’s en manier van werken. Ze slaagt er in om grote thema’s en vraagstukken verhalenderwijs toegankelijk te maken voor kinderen, maar ook veel volwassenen kunnen uit de voeten met Grote gedachten.