Atlas Contact
Het zijn geen lachebekjes hoor, die juryleden van de Dioraphte Jongerenliteratuurprijs van dit jaar. Drie van de vijf genomineerde boeken zijn zwaar tot loodzwaar. Dorst van Esther Gerritsen hakt er al aardig in, PAAZ over de psychiatrie spreekt voor zich en Strak blauw van Renée van Marissing spant de kroon. Het is het verhaal van Laura die steeds verder uit balans raakt en het contact met de werkelijkheid verliest. Ze belandt in iets wat op een psychose lijkt en die wordt uitgebreid van binnenuit beschreven, tot in het kleinste detail. De achterflap meldt: ‘Hoe houd je jezelf staande als het leven ongefilterd binnenkomt? Als alledaagse prikkels voelen als een bombardement? Waar kun je schuilen?’.
Andersom kan de vraag ook gesteld worden: hoe houdt de lezer zich staande als deze vervreemdende toestand ongefilterd binnenkomt? Het is geen boek om even voor de lol of ontspanning te lezen of je moet van zelfkastijding te houden. Literatuur is er natuurlijk ook niet alleen voor de gezelligheid maar ik vond het nogal een beproeving. Aanvankelijk hobbelt Laura nog gezellig mee in het leven, ze heeft een relatie met An en het boek begint zelfs met de opening van een tentoonstelling van haar foto’s. Redelijk succesvol dus.Het lukt niet om An echt in haar leven toe te laten en de liefde te omarmen. Maar het wordt al snel vreemder, in haar hoofd en op papier. Ze bouwt maquettes, een symbool voor de veilige plaats waar ze zo naar op zoek is. De villa van kennissen waar ze een tijd in verblijft, blijkt een riskante schuilplek en het slot van deze roman is even onontkoombaar als huiveringwekkend.
Strak blauw is zorgvuldig gecomponeerd, zit goed in elkaar en is heel precies geschreven, misschien zelfs wel een literair hoogstandje. De auteur lijkt in dat hoofd te hebben gewoond, zo beklemmend, realistisch en onaangenaam beschrijft ze die vloeiende gedachtestroom waar geen rem op zit. Dat is realistisch maar ook erg veel en voelt na verloop van tijd ook als een bombardement. Dat mag de bedoeling zijn, het is niet aangenaam, en dat zal ook de bedoeling zijn. Conclusie: als literaire exercitie geslaagd, als leeservaring een stuk minder. Er is toch hopelijk meer dan depressie en angst in het leven van een jongere, mag ik hopen. En als die zaken een rol gaan spelen, kan je beter wat vrolijker boeken gaan lezen.
De balans naar zwaarte slaat bij de nominaties behoorlijk door. Het hoeft zeker niet allemaal luchtig en vrolijk te zijn maar er zit nog wel iets tussenin. Ik vind dit opnieuw geen uitgesproken jongerenliteratuur, het is de ervaring van een jongere maar ik wens lezende jongeren ook makkelijker verteerbare boeken toe.
Dit is de vijfde en laatste van de besprekingen van de 5 Nederlandse genomineerde boeken voor de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs 2013. De bekendmaking van de winnaar is op 16 april 2013. Als je tussen de 15 en 30 bent, kun je tot 15 april stemmen op je favoriete boek op deze website.
In het onderstaande filmpje zet ik de genomineerden nog een keer op een rijtje.
Strak blauw
Renée van Marissing
Atlas contact
