Noem het voortschrijdend inzicht. In 2017 besloot illustrator Charlotte Dematons dat haar bestseller Sinterklaas niet meer zou worden herdrukt. Ze kreeg er in 2008 een Gouden Penseel voor en er werden meer dan tweehonderdduizend exemplaren van verkocht. De discussie rond de kleur van de Pieten bracht nieuwe inzichten. Charlotte Dematons: “Voor mij is Sinterklaas een feest dat bedoeld is voor alle kinderen in Nederland. Toen bleek dat een groep kinderen er last van heeft, dacht ik: we doen iets niet goed. En meteen daar achteraan: weg met dat boek.” Het kostte haar geen moeite om de herdruk stop te zetten. Er was in die periode zoveel agressiviteit en ze had niet de behoefte om er nog iets mee te doen. Het thema Sinterklaas leek afgerond.
Op een gegeven moment begon het toch weer te knagen, misschien ook omdat het feest en het Sinterklaasverhaal haar zo na aan het hart liggen. Zou ze er niet een weg er tussenin kunnen vinden? Dematons haalde de originele prenten uit de la en kreeg er al snel weer plezier in. De afgelopen twee jaar bewerkte ze het prentenboek tot een nieuwe versie waarbij het uitgangspunt was dat het voor alle kinderen herkenbaar moest zijn. Dematons: “Het was eigenlijk heel simpel om de Pieten aan te passen. Ze hebben de huidskleur waarmee ze geboren zijn, zoals de natuur ze heeft gemaakt. Voor mij zijn trouwens het personages in een verhaal en geen bestaande figuren. Daarom hebben ze bijvoorbeeld geen neus. De hulppieten wel, dat zijn mensen van vlees en bloed, want dat kunnen jij en ik zijn.”
Omdat de oorspronkelijke prenten met acrylverf waren gemaakt, kon Dematons er gemakkelijk in laagjes overheen schilderen. De vernieuwing gaf haar de gelegenheid tot nog meer aanpassingen en veranderingen. De Pieten wonen niet langer op zolder maar in een speciale Pietenflat met zonnepanelen op het dak. Het landgoed stond eerst in een zomers decor maar nu is het er herfst. En er vond een democratiseringsslag plaats, vertelt Dematons met zichtbaar plezier. “Sinterklaas is niet langer de baas en er zijn geen knechten meer. Het is een modern bedrijf geworden dat horizontaal wordt bestuurd. Er wordt veel vergaderd en er is onder andere besloten om wat later te beginnen, zodat de Pieten meer tijd hebben voor hun hobby’s. Ook helpt de Sint tegenwoordig zelf mee met het inpakken van de cadeautjes.” Ook is de inspectie van de hulpsinterklazen uitgebreid en zijn er acht beveiligingspieten aangesteld. “Omdat de medemens tegenwoordig wat sneller boos wordt.” Het is een kleine knipoog naar de verhitte discussies over de figuur van zwarte Piet, die niet zelden gepaard gingen met bedreigingen. Dematons heeft zich nooit gemengd in het debat omdat het voor haar heel duidelijk was. “Het is een feest voor iedereen of voor niemand”. Waar ze schertsend aan toevoegt: “Er is nooit aan Sinterklaas en de Pieten gevraagd hoe zij er eigenlijk over denken.”
De nieuwe versie van Sinterklaas blijft in zekere zin dicht bij het origineel maar biedt meer dan de klassieker uit 2007. Het boek heeft een andere omslag en er zijn nieuwe schutbladen. Ook zijn er nieuwe prenten zoals de dwarsdoorsnede van de Pietenflat en de trainingsdag voor hulppieten, waarbij zang- en evenwichtsoefeningen en ‘schoorsteen klauteren’ op het programma staan. Het blijft een boek om uren in te kijken en samen met kinderen verhalen bij te verzinnen. Juist omdat er geen tekst in het boek staat, is er alle ruimte voor fantasie. Dat is de succesformule van Dematons die ze ook toepaste op de bestellers ‘De gele ballon’, ‘Nederland’ en ‘Alfabet’. Door de enorme hoeveelheid details raken kinderen er nooit op uitgekeken.
Het is een spannende periode voor Charlotte Dematons want ze heeft het boek volledig in eigen beheer uitgegeven, met alle risico’s en spanningen die daarbij horen. “Het is een heel gedoe, maar ook ontzettend leuk en leerzaam.” De eerste en tweede druk van dit jaar bestaan uit 50.000 exemplaren en wordt vergezeld van een speciale Sinterklaaskrant met onder meer een interview met Dieuwertje Blok, de presentatrice van het Sinterklaasjournaal. Blok zegt het een hele grote eer te vinden dat de hoofdpiet in het boek een portret van haar boven het bed heeft hangen.
Sinterklaas, Charlotte Dematons, Uitgeverij Dematons, prijs: € 17,99
Dit artikel stond op 16 oktober 2023 in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden.