Volt
Willemien Werkman
Linde Faas
De hoofdpersoon heet Björk. Inderdaad, het is een boek van IJslandse auteurs. Het meisje gaat met haar ouders en broer op bezoek bij de grootmoeder die ze nog nooit zag. Het romantische beeld van deze ‘oma Eiland’ verdwijnt als sneeuw voor de zon als ze een humeurige dwingeland blijkt te zijn die niet op hen zit te wachten. Geen oma die chocolademelk maakt of wollen sokken breit. Integendeel: ze snauwt haar kleindochter af en noemt haar consequent ‘dat kind’.
Het wordt nog erger als blijkt daar de eerstvolgende boot terug pas over een half jaar gaat. Haar ouders hebben maar de halve waarheid vertelt en voorlopig zit Björk gevangen op het eiland. Het is een plek waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan en strenge voorschriften gelden. Oma Eiland is min of meer de baas van de eilandgemeenschap die in een flat van twaalf verdiepingen woont. Iedereen heeft er zijn eigen taak en een van de basisregels is dat wat je aan energie verbruikt, eerst zelf op moet wekken op een hometrainer.
De IJslandse auteurs benadrukken uiteraard vooral de tegenstelling tussen de nieuwelingen van het vasteland en de eilandbewoners die puur vertrouwd zijn met hun sobere leven. Dat is enigszins voorspelbaar maar de sterke troef is de vader van Björk die als tiener om onduidelijke redenen van het eiland is vertrokken om nooit meer terug te komen. Er moet nog wat worden uitgevochten en/of goedgemaakt. Dat haakt aan bij een lijntje over spullen die uit de flat verdwijnen.
De flat aan het einde van de wereld is echt zo’n Scandinavisch verhaal, met veel weersomstandigheden en elementen en markante personages. Het lijkt om een spiegeling te gaan. Het gezin van Björk raakt steeds meer vertrouwd met de gewoontes en gebruiken, en zien daar ook het voordeel van. Een mooie gewoonte is om ingepakte bibliotheekboeken als verjaardagscadeau te geven. “We geven een verhaal – en het verhaal gaat niet bij je weg, ook al breng je het boek weer terug.” De eilanders nemen op hun beurt weer dingen over van de nieuwelingen, zoals het eten van sushi of het houden van een huisdier. Het avontuurlijke verhaal gaat al dan niet concreet in op thema’s als verspilling, sociale media, klimaatbewustzijn, groepsdynamiek en sociale verhoudingen. Het lijntje over het YouTube-kanaal van de broer van Björk voelt wat al te vergezocht. De psychologische ontwikkeling van de personages overtuigt en vooral het dilemma wordt steeds interessanter. Björk zegt tegen oma dat de wereld zoveel groter is dan het eiland. Tegelijkertijd voelt ze er zich steeds prettiger en veiliger.
Een eigenzinnig boek waar het predicaat ‘een tikkeltje vreemd maar wel lekker’ het meest recht aan doet.
