Volt
Anneke Bok
In het eerste hoofdstuk van deze lijvige roman komt het in een paar scenes tot de kern. De androïde Giovanni Lawson voelt pijn in zijn borst en laat daar een berekening op los. Getallen liegen nooit en zeggen hem dat het om eenzaamheid gaat. In de jaren daarna verergert de pijn en groeit het verlangen om een andere stem die van hemzelf te horen. Als twee mensen in paniek een ingebakerd jongetje bij hem achterlaten, doet zijn borst opnieuw pijn. Dit keer weet hij meteen wat het is en hoeft Giovanni het niet te berekenen: het is liefde.
Hoe ziet de wereld eruit als deze louter nog wordt bevolkt door robots? Dat zal de ondergang worden, voorspelt één van hen, want dan zijn er geen fouten en gebreken meer. ‘Ons enige gebrek is dat we onszelf ertoe hebben veroordeeld om tot in eeuwigheid wat we ongeschikt vonden om te laten voortbestaan’, stelt deze robot. Mensen maken er immers vaak een potje van, maar ze hebben ook lief. Wat dat betreft is er geen andere soort zoals zij. De Amerikaanse schrijver T.J. Klune bijt zich in Het boomhuis in het bos vast in de relatie tussen tussen mens en machine. Het is bij vlagen bijkans een essay over de onderlinge relatie tussen beiden, waarin het hebben van een hart centraal staat.
Het zijn grote vragen die in verschillende vormen worden gesteld. Klune neemt er de tijd voor en daar zit een zwakke plek van dit boek. Al die herhaling en uitweidingen en het hameren op dat hart. Aan dat euvel leed zijn wereldwijde succes Het weeshuis in de azuurblauwe zee ook enigszins, maar daar was het avontuur groter en de plot interessanter. Vergelijkbaar in beide boeken zijn de merkwaardige personages die geloofwaardig tot leven komen. Lazen we eerder over een zesjarige antichrist en een meisjeskabouter; hier zijn het een stofzuiger en een zorgrobot die de show stelen met hun vileine en opdringerige commentaren.
Onder de hoede van Giovanni Lawson vormen ze met elkaar een gezinnetje in een paar huisjes hoog in het bos. Het vredige evenwicht wordt verstoord als ze een androïde met de naam HAP (Hysterisch Agressieve Paniekzaaier) repareren. Het verhaal komt (eindelijk) in een stroomversnelling als Giovanni wordt opgepakt en teruggeplaatst wordt in het laboratorium waar hij vandaan komt. De overgebleven gezinsleden gaan op expeditie om hem te bevrijden.
Het boomhuis in het bos is een breed opgezet boek, dat op volwassen leest is geschoeid, zeker niet geschikt voor onder de vijftien jaar. Klune verweeft naast genoemde thema’s ook nog een niet onbelangrijke verhaallijn over de liefde. Victor gaat van HAP houden, er wordt zowaar gezoend. Is het mogelijk: echte liefde tussen een mens en een robot. Het verhaal leunt zwaar en enigszins geforceerd op de klassieker over Pinokkio (inclusief de Koetsier, Blauwe Fee en Speelgoedland), waar het een soort negatief van is. De houten klaas was de enige pop onder de mensen, Victor is de laatst overgebleven mens van vlees en bloed tussen de robots. Een boek dat intrigeert door de thema’s en vragen en cynische humor, en soms ontroert, maar ook irriteert door de gezwollen stijl en wijdlopigheid, en opnieuw een nogal zoet einde.
Er blijft genoeg over om over na te denken. Kan de robot evolueren tot een wezen met gevoelens, en wellicht zelf een ziel krijgen? Al zegt één van de robots dan weer droog: ‘Een ziel, irritant ding lijkt me dat.’
