Moon
Jasper Mutsaers
Schrijfster Angie Thomas maakte al op jeugdige leeftijd kennis met geweld in de arme zwarte wijk in Missisipi waar ze opgroeide. Op haar zesde stond ze in de vuurlinie van een schietpartij tussen drugsdealers, maar werd gelukkig niet getroffen. De dag erna nam haar moeder haar mee naar de bibliotheek om haar te laten zien dat er meer was dan dat ze in het park had gezien. Thomas raakt in de ban schrijven en boeken (ze werd groot fan van Harry Potter) en debuteert dit jaar met de Young Adult roman The Hate U Give.
The Hate U Give is het juiste boek op het juiste moment en meteen bij uitgave al een succes. Het staat bovenaan de Young Adult lijsten in Amerika, wordt in meer dan 20 landen uitgebracht en het scenario voor de verfilming is in de maak. Dat heeft er mee te maken dat het een verpletterende pageturner is maar ook en vooral met het thema: politiegeweld tegen gekleurde mensen. De eerste jeugdroman over Black Lives Matter die is geïnspireerd door en gebaseerd op meerdere fatale schietpartijen door politie-agenten op ongewapende zwarte jongeren: o.a. Tamir Rice (12), Oscar Grant (13), Trayvon Martin van (17), Michael Brown (18).
De titel is ontleend aan de term Thug Life die door de doodgeschoten rapper Tupac op de kaart is gezet en werd uitgelegd als: The Hate U Give (Little Infants Fuck Everybody). ‘Wat de maatschappij er bij de jeugd in pompt, komt er weer uit als je groot bent, snap je?’, zegt Khalil tegen zijn jeugdvriendin Starr. Starr is de enige getuige van de dood van Khalil, als ze samen terugrijden van een feestje en worden aangehouden door de politie. De politie-agent ziet een borstel in het zijvakje van de auto aan voor een pistool en vuurt fatale kogels af. Vanaf dat moment is alles anders voor Starr die meteen doorheeft wat de impact zal zijn en voor welke dilemma’s ze zelf komt te staan. Weer een zwarte die wordt doodgeschoten omdat hij zwart is. Starr heeft altijd gezegd dat ze ervoor zou zorgen dat de wereld dit soort dingen te weten kwam maar nu ze er zelf bij betrokken is, durft ze haar mond niet open te doen. Als ze wel praat wordt ze misschien voor een getto-crimineeltje aangezien dat bij een drugsdealertje in de auto zat. Maar als ze de waarheid verzwijgt, wordt de agent door haar schuld niet aangeklaagd.
Angie Thomas plaatst de dilemma’s van Starr binnen een rijk geschakeerde context waarin alle karakters hun eigen specifieke aandeel en uitgesproken mening hebben. Starr woont in een zwarte buurt maar gaat in een andere wijk naar een witte school. Haar vader is een fanatiek Malcolm X-aanhanger en was ooit een vermaard drugsdealer maar heeft zijn leven na de gevangenis gebeterd. Starr is opgevoed door een oom die nu politie-agent is, en dus een collega van de schutter. Ze heeft verkering met een blanke jongen waar de meesten denken dat ze een setje vormt met de enige andere zwarte jongen van de klas.
The Hate U Give is een aaneenschakeling van van morele dilemma’s die te maken hebben met ras. Vooroordelen van alle kanten, Thomas spaart de zwarte gemeenschap allerminst. Starr’s vader accepteert haar blanke vriend met veel moeite en haar beste (blanke) vriendin maakt voortdurend racistische toespelingen die ze wegzet als grapjes. Er is vrijwel geen pagina waarop niet een misverstand of clash rond diversiteit aan de orde komt. Dat klinkt zwaar maar door de humor en relativering en de liefde en compassie van de meeste personages is , is het dat niet. De lezer staat, in het met veel vaart voortstuwende verhaal, midden tussen de rellen die uitbreken, de verhoren bij de politie en de discussies in het gezin. En leeft mee met Starr die in een bijkans onmogelijke positie zit. Ze moet aanhoren hoe sommige mensen goedpraten dat haar vriend werd vermoord, alsof het zijn verdiende loon was.
Het debat over diversiteit en racisme wordt de laatste jaren gevoerd op een manier waarin de loopgraven nauwelijks nog worden verlaten (zie de Zwarte Piet discussie). Fictie werkt beter dan het zoveelste opinie-artikel, getuige een film als Moonlight, de Netflix-serie Dear White People en dus ook dit boek. Binnen de context van een verhaal klinken veel opvattingen minder stellig en horen ze bij een levensverhaal. De vader van Starr vertelde ooit dat iedere zwarte de woede erft van zijn voorouders die geboren werden toen ze niet konden voorkomen dat slavendrijvers hun families pijn deden. Het activeren van die pijn is het gevaarlijkste wat er is, zegt hij. In dit verhaal over een onschuldige jongen die door de politie wordt doodgeschoten, past deze theorie naadloos. Het is razendknap dat Thomas meerdere narratieven en perspectieven zo overtuigend overbrengt.
The Hate U Give is een complexe en gelaagde Young Adult roman over diversiteit die leest als een trein. Een roman zoals we die zelden onder ogen krijgen. Thomas neemt stelling maar trekt geen eenzijdige conclusies waardoor er veel is om over na te blijven denken. Ze geeft een inkijk in een cultuur die de meeste lezers niet zullen kennen. Dat is misschien wel vooral wat dit boek zo bijzonder maakt. Dat het er nog niet was. Nu is het er wel, en dat werd hoog tijd.