Gottmer
Over in ieder geval twee thema’s uit Rugzwemmen schreef Marc ter Horst eerder in een van zijn non-fictieboeken. Over de klimaatproblematiek in Palmen op de noordpool en corona komt uitgebreid ter sprake in Viruswereld. Ter Horst won meerdere prijzen voor zijn informatieve werk en daarom maakt zijn eerste fictieboek nieuwsgierig.
Noor wordt op school Greta genoemd omdat ze altijd uitgesproken is geweest over het klimaat en milieu, maar ze begint er een beetje genoeg van te krijgen. Haar ouders zijn fanatieke klimaatdemonstranten en hanteren strikte leefregels en eisen van hun kinderen solidariteit. Is ze zich weer in een ijsbeerpak aan het hijsen voor de volgende betoging. Noor snapt dat haar vriendinnen haar onuitstaanbaar vinden als ze weer eens voor milieupolitie speelt. Natuurlijk wil ze de gevolgen van de klimaatverandering niet, maar er even niet niet meer tegen vechten. “Ik ben nog steeds fan van Greta maar wil geen Greta meer zijn.” Kunnen haar ouders haar niet een tijdje met rust laten?
De moeder van haar nieuwe klasgenoot Tim is overleden aan de gevolgen van het coronavirus. Of zoals hij het zelf zegt na een spervuur aan vragen tijdens het voorstelrondje: “Mijn vader is archeoloog en mijn moeder is dood.” Tim is van het eigengereide type dat de onderwijzer verbetert, meestal niet de populairste jongen van de klas. Als hij zegt de ijsbeer echt niet meteen met uitsterven wordt bedreigd, zegt de beste vriendin van Noor: “Nou, je ouders kunnen weer vliegen.”
Ter Horst zet de situaties en personages nadrukkelijk aan. Dat is niet meteen onrealistisch maar maakt ze als karakters wat eendimensionaal. Gelukkig vertonen bijvoorbeeld de ouders wel enige ontwikkeling en geven ze tegen het einde toe dat ze “misschien willen we iets te graag de wereld verbeteren.” Het verhaal werkt toe naar het zomerkamp voor kinderen met een vlekje, waar Noor onder geen beding naar toe wil. Haar ouders maken zich naar haar mening teveel zorgen over haar zogenaamde depressie.
Ze verzuimt en komt terecht bij Tim en zijn vader en daar krijgt het boek de wending uit veel kinderboeken: kinderen die elkaar ogenschijnlijk niet liggen, raken in gesprek en krijgen begrip voor elkaar. In dit geval een verhaallijn die een beetje blijft steken in oppervlakkigheid.
Alleen in het water voelt Noor zich echt veilig. Ze is een fanatieke zwemster en de titel is ontleend aan een vergelijking die haar situatie moet samenvatten. Waarom moet je bij rugzwemmen per se je handen in de zij houden, want er zijn genoeg anderen manieren voor de rugslag. Weg met de vaststaande gewoontes en regels, lijkt Ter Horst hiermee te willen zeggen. Daarin schuilt het thema van het boek. De goede bedoelingen van ouders waarbij te weinig rekening wordt gehouden met hun kroost. Het is een verhaal over de grenzen van principes en idealen en wat daarmee samenhangt zoals angst, fanatisme en hypocrisie. Noor is woedend als ze er erachter komt dat haar ouders vroeger regelmatig in het vliegtuig zaten. De woede en de onmacht van Noor overtuigen: ‘Het is nooit genoeg’.
De non-fictieschrijver Ter Horst is nergens ver weg. Hij heeft de neiging dingen uit te leggen die in een fictieboek niet per se duiding behoeven. De nadrukkelijkheid maakt het topzwaar, zeker als de onbekommerde vriendin van Noor tijdens haar vakantie in problemen komt bij een overstroming. Het ontbreekt hier en daar aan suggestie en subtiliteit. Niet alles hoeft verteld of versterkt te worden.
