close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
8+

Na 115 jaar nog altijd op de rug van een gans

Selma Lagerlöf, opnieuw verteld door Bette Westera De wonderbare reis van Nils Holgersson Kinderboek
Gottmer
Martijn van der Linden
Waardering: 8.0

“Ik wacht al sinds vorig jaar kerst op een goed idee voor een aardrijkskundeboek dat niet saai is. En kijk eens wat er gebeurt! (…) Ik kom een kabouter tegen die met de wilde ganzen meevloog naar Lappland en die op die manier meer over Zweden heeft geleerd dan alle kinderen van zijn leeftijd bij elkaar. Dankzij hem weet ik nu hoe ik het aan moet pakken.” Selma Lagerlöf  vat haar klassieker over Nils Holgersson treffend samen in een gesprekje met de de kleine jongen waarin ze zichzelf opvoert.

Het boek is inmiddels 115 jaar oud en in vele soorten, vormen en formaten verschenen, ook in ons land. In 1911 verscheen de eerste Nederlandse vertaling in een bewerking van Margaretha Meijboom die meer dan twintig drukken beleefde en in de jaren 80 werd geactualiseerd. Els Pelgrom maakte een eenvoudige versie en in 2010 werd het boek integraal vertaald door Elina van der Heijden en Wiveca Jongeneel in een versie die voor volwassenen was bedoeld.

Nu is er een hertaling c.q. hervertelling van Bette Westera die wat mij betreft in de komende decennia als het standaardwerk mag gelden.  De wonderbare reis van Nils Holgersson is opnieuw opgedeeld, versneden en en vaardig verteld door een van de soepelst schrijven kinderboekenauteurs van dit moment. Het moet monnikenwerk geweest zijn maar het resultaat mag er zijn. Daar spelen de tekeningen van Martijn van der Linden geen onbelangrijke plek in. Van der Linden reist mee met Nils en treft de sfeer van de landschappen, dieren, de luchten en de vlucht in zijn realistische prenten. Zijn keuze om dicht bij het verhaal te blijven, pakt goed uit.

Westera tekent het verhaal op over dat etterbakje die dieren pest, voor straf tot kabouterformaat wordt omgetoverd en door een groep ganzen  meegevoerd door heel Zweden. Ontvoerd worden en in een andere wereld of ander perspectief terecht komen is een bekend thema in de klassieke jeugdliteratuur (o.a. Where the Wild Things Are, Alice in Wonderland). Lagerlöf schreef  ‘Nils Holgersson’ als aardrijkskundeboek over Zweden en dat blijft een uitdaging voor de Nederlandse (voor)lezer met al die plaatsnamen en streken. Ook omdat het zo’n uitgebreid en uitgestrekt verhaal blijft.  Westera had nog best wat kunnen schrappen zonder het ritme en karakter geweld aan te doen.

Wie in de cadans komt, zal zich mee leiden door het avontuur en de bespiegelingen over de natuur. Nils wordt ongewild heropgevoed door de ganzen en verandert van een rotjoch in een nieuwsgierige knaap die empathie toont. Die ontwikkeling is de leidraad van verhaal en de levenslessen daaruit, zijn nog altijd niet gedateerd.

De taal is sprankelend en Westera blinkt natuurlijk uit in de versjes: ‘Leve de lente, de lente is heerlijk. Mijn liefje, mijn duifje, wat ben je begeerlijk.’ De uitleg over Zweedse festiviteiten en rituele en de uitspraak van al die letters (soms is de g van google, soms die van jas)  is overzichtelijk en niet bepaald overbodig.

Er verschenen recentelijk nogal wat bewerkingen van kinderboekenklassiekers en niet al die uitgaven zijn even vindingrijk of relevant. Het kaf van het koren scheiden dus en dit boek hoort overduidelijk bij het laatste, net zoals Alleen op de wereld (Tiny Fisscher en Charlotte Dematons) en Jungle Book (Daan Remmerts de Vries en Mark Janssen).

Er zijn spannender en avontuurlijker boeken dan De wonderbare reis van  Nils Holgersson maar deze klassieker mag in geen boekenkast van een kinderboekenliefhebber ontbreken. Voor het Nederlandse taalgebied is vanaf nu deze versie van Bette Westera de meest logische keuze.

 

Tags : Andere landenbewerkingDieren en natuurFamilieFantasieheruitgavejeugdboekKinderboekklassiekerLiefde en vriendschapmoederOver JeugdliteratuurSpanning en avontuurSprookjesWeten en lerenzweden