close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
12+

Queer als gemene deler

Edward van de Vendel Gloei Non-fictie
Querido Glow
Floor de Goede
Waardering: 6.5

Met de nieuwe reeks Glow wil uitgeverij Querido naar eigen zeggen jongeren aanspreken die zich identificeren als queer. Daaronder wordt iedereen verstaan die zich niet volledig heteroseksueel voelt. Uit het persbericht:  ‘Met Querido Glow willen we benadrukken dat het tijd is voor een moderne serie boeken met hoofdpersonen uit het hele LHBTQIA+-spectrum, een serie, waar diversiteit in gender en geaardheid het uitgangspunt is. Een serie voor álle lezers. Zodat wat eerst een ver hoekje kreeg nu op de voorgrond mag staan. Met een fel gloeiend licht eroverheen.’

Initiatiefnemer is Edward van de Vendel die de serie aftrapt met de fikse interviewbundel Gloei.Daarnaast verschenen in vertaling Dit is best wel een episch liefdesverhaal van Kacen Callender en uit het Zweeds Als vuur van Sara Lövestam. In februari 2021 komen opnieuw twee vertaalde boeken in deze reeks op de markt. Nog meer diversiteit in de jeugdliteratuur is alleen maar aan te moedigen. Al is de suggestie die er vanuit gaat dat er weinig op dit gebied voorhanden is, niet helemaal terecht. Alleen uitgeverij Querido zelf al gaf in het verleden genoeg literair hoogstaande boeken uit die in deze reeks niet misstaan hadden. De boeken van Peter Pohl en Aidan Chambers bijvoorbeeld, met als hoogtepunten We noemen hem Anna en Je moet dansen op mijn graf. Ook Van de Vendel schreef zelf een gloedvolle trilogie over twee verliefde jongens waarvan De dagen van  bluegrassliefde een Nederlandse jeugdliteratuurklassieker genoemd kan worden. Boeken die de tand des tijds hebben doorstaan en nog steeds een publiek verdienen.

De literaire kwaliteit is wellicht niet het belangrijkste uitgangspunt van Glow want de beide vertaalde boeken vallen niet mee. Dit is best wel een episch liefdesverhaal (Kacen Callender, vertaling Annelies Jorna, 12+, cijfer 5,0) valt op doordat het om jongens van kleur gaat, waarvan er eentje doof is. De oude vriendschap wordt hersteld nadat Oliver James is terugverhuisd en de erotische spanning al snel weer oploopt. Een schematisch liefdesverhaal dat bol staat van de clichés. Het leest als een trein en het boek ademt diversiteit uit maar dat mag niet genoeg zijn.

Als vuur van Sara Lövestam (vertaling Femke Muller, 12+, cijfer 7) heeft gelukkig wat meer gelaagdheid, al is hier het schema dat de auteur boven de schrijftafel had hangen ook onontkoombaar. Vanuit wisselend perspectief beschrijven Anna en Lou die paar dagen op het vakantie-eiland waarin ze voor elkaar vallen. De meiden komen uit een totaal tegengesteld milieu en dat wordt behoorlijk uitvergroot. Anna is een skater die met haar alcoholistische vader in een vervallen huisje woont. Ze is zelfvoorzienend en initiatiefrijk. Lou heeft rijke ouders en is tegen haar zin meegegaan naar de vakantievilla. De twee vallen als een blok voor elkaar en dat komt voor Lou als een verrassing. Ze durft er thuis niet over te praten en de relatie lijkt al in een vroeg stadium te stranden. Anna is een interessant karakter maar Lou is slecht uitgewerkt en haar interne strijd blijft aan de oppervlakte.

Dan is er nog Gloei zelf. De vuistdikke bundel waarvoor Edward van de Vendel 21 jongeren tussen de zestien en drieëntwintig jaar interviewde. Hij schreef bij ieder verhaal een gedicht en Flo de Goede maakte er getekende portretten bij. De kracht van het boek is de enorme diversiteit van de gesprekspartners, wat natuurlijk ook precies de insteek van deze serie is. Het is een interessante inkijk in de belevingswereld van jongeren van deze tijd, waar het om identiteit, relaties en en seksualiteit gaat. Van de Vendel spreekt jongeren die zich homoseksueel, lesbisch of biseksueel noemen maar ook non-binair, panseksueel,  transgender, aseksueel en varianten daarop. Daarom is die verzamelnaam queer handig, al is het de vraag of dat de lading dekt en of het logisch en terecht is dat al deze varianten onder een  noemer worden geschaard.

Het zijn openhartige en uitgebreide gesprekken en er zal voor veel jongeren herkenning in te vinden zijn. Als boek komt Gloei maar moeizaam uit de verf, of beter gezegd: helemaal niet. De gesprekken lijken bijna letterlijk uitgewerkt en zijn meer verslagen dan interviews. Ze zijn erg lang en onnodig gedetailleerd; er worden veel bijzaken in besproken die nauwelijks van waarde zijn voor het overkoepelende thema. Van de Vendel is een bekwaam schrijver maar geen journalist en dat wreekt zich. Er is geen focus, er zijn nauwelijks kritische of echt confronterende vragen. In het nawoord blijkt bovendien dat de situatie van veel jongeren al weer is veranderd en dat voelt vreemd. Er is tot in het kleinste detail geschreven over relaties die al niet meer bestaan en daarmee zijn sommige verhalen nu al achterhaald. Het voelt allemaal wat stroef en ongemakkelijk. De illustraties zijn erg wisselend. Soms zoet, soms rauw en gedurfd. Fotoportretten hadden in een bundel waarin zichtbaarheid en openheid een rode draad zijn, niet misstaan.

De bundel is bijzonder fraai vormgegeven en vindt ongetwijfeld zijn weg. Verhalen vol herkenningspunten en mogelijkheden tot identificatie, daar smachten jongeren naar. Dus in die zin is het boek, en Glow, een aanwinst.

Maar als het om de kwaliteit van de boeken gaat, is het een stroeve start van een sympathiek project.

 

Tags : diversiteitEcht gebeurdFamiliehomoillustratiesjeugdboeklesbischLiefde en vriendschapmulticultiNon-fictieOver JeugdliteratuurproblemenpsychiatrieRuzie en pestenWeten en lerenYoung Adult