close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
15+

Een combinatie van schuld, zelfhaat, schaamte en eenzaamheid

Wilma Geldof Elke dag een druppel gif Jeugdboek
Moon
Waardering: 8.0

Waarom schelden mensen op de NSB, vraagt Maarten als hij tien is. Zijn vader is immers socialist en socialisten vinden dat alle mensen gelijk zijn. Ze komen op voor arbeiders en zetten zich af tegen de rijken, wat kan daar nou verkeerd aan zijn? Maarten groeit op in een NSB-gezin en weet niet beter dan dat zijn ouders het bij het rechte eind hebben. Dan breekt de oorlog uit en verandert zijn leven totaal. Zijn vader wordt aanvankelijk opgepakt, broer Walter gaat naar het front en Maarten komt op een Duits jeugdinternaat (een Reichsschule) terecht waar hij wordt onderwezen in de basisbeginselen van het nazisme. Hij heeft het er prima naar zijn zin, niet in de minste plaats omdat hij verlost is van de verstikkende sfeer  thuis. Tegen het eind van de oorlog, en vlak daarna, mist hij zijn ouders en broer dan weer enorm, als hij in een kamp terecht komt en niet weet of ze nog leven of waar ze verblijven.

Elke dag een druppel gif vertelt het verhaal van Maarten in twee sporen. Het begint met zijn leven in 1948, als hij een baantje heeft als nachtportier in een ziekenhuis, en op een kamertje bij een oom woont en nauwelijks sociale contacten heeft. Het boek start met het moment dat er weer wat hoop gloort, Maarten heeft een veelbelovende date met een verpleegster. De ontmoeting en beginnende romance worden overschaduwd door zijn schaamte en het zwijgen over zijn achtergrond. Na de oorlog zijn Maartens ogen al snel geopend als hij zich realiseert dat de concentratiekampen en vergassingen geen propaganda waren. Hij ontdekt dat de werkelijkheid totaal anders is dan hem is voorgespiegeld en dat is een enorme schok die een combinatie van schuld, zelfhaat, schaamte en eenzaamheid oplevert. In uitgebreide flashbacks wordt de lezer deelgenoot van de jaren voor en in de oorlog. De pesterijen op school die tot isolement en vreel wrok leiden en de invloed van zijn strenge en overtuigde vader, zijn fanatieke broer en verstikkende moeder.

Het is een boeiende en onderhoudende geschiedenis waarbij het vooral knap is hoe Geldof de persoon van Maarten van binnenuit beschrijft. De manier waarop hij is geïndoctrineerd, hoe hij logischerwijze de ideeën van thuis overneemt en verdedigt en hoe hij later tot andere inzichten komt. Het is pijnlijk en schrijnend en vooral zeer levensecht en voorstelbaar. Het zou precies zo gegaan kunnen zijn. Het boek is gedocumenteerd zonder dat de feiten overheersen en vooral de problemen die zijn verleden Maarten bezorgen bij het aangaan van vriendschappen en relaties, zijn overtuigend. De emotionele explosie waarbij hij zijn vriendin Hanne verwijt zo’n goed mens te zijn, is aangrijpend. Net als de ingehouden beschreven ontwikkeling van de relatie met zijn vader.

Er is het nodige aan te merken op de stijl en de uitwerking. Geldof heeft iets te vaak veel woorden nodig om emoties en gevoelens te duiden, en valt daarbij in herhalingen. Dat vertraagt het verhaal. Het letterlijk beschrijven van emoties, in plaats van ze te suggereren, haalt soms de kracht er uit. De auteur lijkt bang dat de boodschap niet overkomt, terwijl dat allang het geval is. De beeldspraken zijn soms wel erg bloemrijk: er is sprake van een ‘onverschillige, bleke halvemaan’ en ‘bevrijde borsten’ als Hanne zich uitkleedt. Maar toch: het is bijna onvoorstelbaar dat de auteur, die tot nu vooral boeken schreef met titels als Heej sgatje, Bitch en Kiki, op zoek naar Tom, dezelfde is als die van dit belangrijke verhaal. Elke dag een druppel gif is onthullend boek dat het blijvende schuldgevoel en de worsteling van een NSB-kind overtuigend invoelbaar maakt. En daarmee de gevoelens van kinderen waarvan de ouders ‘foute’ dingen doen of deden of achteeen kwalijke ideologie verdedig(d)en, welke dan ook.

Titel Boek:

Elke dag een druppel gif

Auteur:

Wilma Geldof

Uitgever:

Moon

Kaft:
Tags : jeugdboekLiefde en vriendschapOorlog en misdaadwoIIYoung Adult