´De trein van vier over twaalf´ van Conny Palmkvist, vertaald uit het Zweeds door Lammie Post-Oostenbrink. Uitgeverij Kluitman, 10+
Kinderen zouden moeten beslissen of moeders wel of niet mogen sterven. Waarom wordt ze niets gevraagd? Eigenlijk zou er een wet voor moeten zijn. Het is namelijk niet te doen als je twaalf jaar bent en weet dat je moeder ophoudt te bestaan. Stellige opvattingen van Nicolaus die veel tijd doorbrengt in het ziekenhuis waar zijn moeder haar laatste dagen doorbrengt.. De wonderschone beginzinnen ‘Het is 23.54 uur. En ik zit hier op een bank te leven. Ik zit hier te leven, terwijl andere mensen sterven’, geven de kern van De trein van vier over twaalf weer.
Vanuit het hoofd van de jongen maken we zijn intense verdriet, boosheid, machteloosheid en onbegrip mee als hij onder ogen moet zien dat zijn moeder ophoudt te bestaan. Hij leert van zijn moeder dat hij vooral niet moet liegen over zijn gevoelens. Immers, misschien is een leugen dan wel het laatste wat hij tegen haar zegt. Hij geeft genadeloze tips voor anderen die in zo’n proces belanden. Tip 77 is: ‘Jank jezelf niet leeg, want zijn tranen zijn op een gegeven moment op.’ Hij krijgt last van ‘hartkippenvel’, dat krijg je als je hart kapotvriest van al het verdriet dat je op je ziel draagt. Nicolaus blijft vanuit zijn boosheid vragen stellen: ‘Waar gaan moeders die sterven eigenlijk naar toe, dat zou ik wel eens willen weten?’
De Zweedse schrijver Conny Palmkvist voegt een wonderlijk element toe waardoor het boek anders is dan veel kinderboeken over de dood. Hij laat Nicolaus via de ziekenhuislift terecht komen op ‘Het laatste station’, een plek waar de tijd blijft stil staan en het verleden tot leven komt. Nicolaus krijgt bijvoorbeeld de gelegenheid om zijn negende verjaardag opnieuw te beleven, een moment waarop de onheilsboodschap nog niet boven het gezin hangt. Is het mogelijk dat hij zijn moeder waarschuwt, waardoor ze niet ziek wordt een doodgaat?
De 50-jarige Zweedse auteur is in eigen land een gelauwerd jeugdboekenauteur, maar gek genoeg is er nooit een eerder een boek van hem in het Nederlands vertaald. Dat is wel eens anders geweest, Scandinavische jeugdliteratuur werd in de tweede helft van de vorige eeuw veel vertaald, maar dat automatisme lijkt gestopt. En dat is jammer, als je dit boek leest, vraag je je af welke pareltjes Nederlandse kinderen nog meer worden onthouden.
De trein van vier over twaalf is compact geschreven in een dwingende stijl die af en toe aanschurkt tegen de versvorm. Eem bijzonder jeugdboek over afscheid nemen en over de tijd die tussen je vingers doorglipt, ook als je nog maar twaalf bent.
