Lannoo
Raoul Deleo
Een boek dat volgens de auteur ‘misschien beter niet had kunnen bestaan’. Die openingszin maakt meteen nieuwsgierig. De belangstelling was toch al gewekt door het bijzondere formaat en bij het zien van de merkwaardige covertekening. Wie bedenkt het om een vreemde illustratie in zwartwit voorop te zetten, terwijl binnen in de kleurrijke prenten staan? Het is de eigenzinnigheid die Terra Ultima kenmerkt. De aarzeling van de schrijver zit hem er in dat het boek mensen maar op het idee zou brengen om op zoek te gaan naar dit continent, waardoor het binnen de kortste keren overspoeld zou worden met toeristen.
Want wie wil de kanariebij, de koraalpanter, het flamingohert of de gehoefde sneeuwuil niet in het echt aanschouwen? Omdat de ligging van het continent een mysterie blijft, en dus de kans van een bezoekersstroom minimaal, besluit de auteur orde te gaan scheppen in het archief van ontdekkingsreiger Raoul Deleo. De auteur is Noah J. Stern, bioloog en Erelid van het Koninklijk Genootschap der Wetenschappen. Hij bestaat niet echt en het blijft in nevelen gehuld wie er achter dit pseudoniem schuilgaat. In ieder geval iemand met een scherpe pen en veel gevoel voor ironie. Illustrator Raoul Deleo is wel een mens van vlees en bloed, hij is een Nederlandse freelance illustrator, dit is zijn eerste boek.
Stern beschrijft hoe hij het archief van Deleo kreeg en een selectie uit de tekeningen en dagboeknotities maakte. Deleo reisde in verschillende etappes over het mysterieuze continent en schrijft er smakelijk over. ‘Het was alsof ik een kijkdoos binnenvoer. Alsof iemand bergen uit groen karton achter elkaar in een helderblauwe zee had gestoken’. Stern geeft achtergrondinformatie, verbindt de fragmenten en geeft regelmatig ironisch commentaar op de belevenissen van Deleo. Bijvoorbeeld ‘Ik houd het op een zonnesteek, als Deleo muiskarpers ziet zwemmen in een zandvlakte.
Vrijwel alle dieren zijn combinaties van bestaande dieren. De konijguïn, een vlindermees en een olifeniks. Een giraffe met een slakkenhuis op zijn rug en een hazige juffer. De fantastische wezens zijn gedetailleerd en levensecht getekend, met serieuze beschrijvingen. Als er staat: ‘De octopossum kan wel tot tien keer zijn eigen lichaamsgewicht tillen’, ga je meteen op de tekening kijken hoe dat precies zit. Bij de toekantweelingkrab zijn de hersenen verdeeld zijn over beide koppen die informatie met elkaar uitwisselen ‘door hun snavels ritmisch tegen elkaar te tikken’. Zou zomaar kunnen.
Het spel met werkelijkheid en fantasie is tot in perfectie uitgevoerd. Natuurlijk is alles verzonnen maar de makers nemen het project zo serieus dat deze wereld gewoon moet bestaan. Tegelijkertijd wordt het ook weer in twijfel getrokken. Want waarom neemt die Deleo nooit dieren mee, in een emmertje alcohol. En is het echt zo dat alle wezens zo snoezig en mooi zijn als Deleo ze tekent? Leven er geen kakkerlakachtigen op Terra Ultima? En dan komt er plots ook nog een verwarrende mededeling van de uitgever tussendoor.
Terra Ultima is een heel puik project, vooral ook door de opmaak en uitvoering. Het ziet er uit als een ouderwetse encyclopedisch naslagwerk, inclusief vergeelde vlekken en het juiste lettertype. De atlaskaarten en de krantenberichten zien er authentiek uit, het is allemaal heel goed uitgedacht. Een origineel en ontregelend boek dat een groot publiek van alle leeftijden verdient.
Mijn favoriete bewoner van Terra Ultima? Dat is het zestpotig lieveheersbeertje, met zes tot vijftien stippen op de rug, altijd in een veelvoud van drie. ‘Twee keer in zijn leven verhuist hij van boom – altijd in de paartijd. Tijdens de zoektocht naar een partner is de vacht niet het gangbare dieprood, maar kleurt ze zachtroze’. Ik wil ze meteen in de tuin, ware het niet dat je door het aaien van de fluweelzachte vacht enorme zwellingen krijgt. Deleo beschrijft vol trots hoe hij het lot tartte om de wetenschap te dienen. Toch nog een minder leuk kantje aan dit idyllische continent.
