‘De meeste oma’s zijn niet altijd oma geweest. Daarvoor waren ze een mama en een mevrouw en nog eerder een meisje, een kindje, een baby en daarvoor waren ze zó klein dat niemand hen kon zien. Net iets groter dan niks.’ Josephina. Een naam als een piano is het eerbetoon van een jongetje aan zijn grootmoeder. Hij vertelt over haar leven ( ze kon een handstand en blijven drijven in zee) en dat er allerlei opa’s verliefd op haar werden maar oma zat binnen op de piano haar lievelingsliedje te oefenen. ‘Soms droomde ze over mijn opa, ook al kende ze hem nog niet. Opa woonde tien steden te ver om verliefd op hem te kunnen zijn.’ Gelukkig belt opa op een dag aan, ze worden verliefd en oma wordt een mama ‘en heel lang daarna kwam ik’. En als een soort verzuchting staat er dan: ‘En toen werd mijn oma eindelijk een oma’.
Dit boek staat zo tjokvol mooie zinnetjes dat ik ze bijna allemaal wel zou willen citeren. Jaap Robben blijft dicht bij de kinderlogica zonder dat het kinderachtig wordt. Het is een eerlijk en krachtig verhaal dat uitgaat van hoe het gaat in het leven. Dus aan het einde vergeet oma veel dingen en valt ze soms in slaap in de keuken. En een koektrommel is een ‘hoe-heet-dat-ook-alweer’ maar samen komen ze er wel uit. Het knappe is dat het geen sip of somber verhaal wordt al klinkt er wel iets van weemoed in door. Maar de vertellende jongen wordt niet boos of verdrietig. Het is vooral genegenheid die de generaties met elkaar verbindt. De kleinzoon gelooft er niet in dat oma’s geen later hebben. ‘Mijn oma wordt later iets anders, nadat ze eerst weer een meisje en kindje is geweest. Later wordt mijn oma een tuin’.
De vaste illustrator van Jaap Robben is Benjamin Leroy maar dit keer heeft diens vrouw Merel Eyckerman de honneurs waargenomen en die keuze past gelukkig uit. Haar realitische prenten stralen een liefde en kracht uit die aansluit bij de toon van het verhaal. Eyckerman laat zien wat er in het verhaal gebeurt, meestal is dat dubbelop, maar in dit geval werkt het heel goed. Oma en kleinzoon komen tot leven zonder dat het de mogelijkheid tot verbeelding aantast.
Een subtiele beschrijving door een kleinzoon die oma volledig in haar waarde laat. Het wordt nergens klef of poezelig en dat is knap Want Josephina is een ontroerend boek dat uit elkaar spat van warmte, begrip en liefde.
Josephina. Een naam als een piano
Jaap Robben
Merel Eyckerman
De Eenhoorn