Het is al jaren de vraag: wat moeten we toch met de Dioraphte Jongerenliteratuurprijs? Prachtig dat de prijs er is maar de verwarring over de bedoeling en de genomineerden neemt eerder toe dan af. Dit jaar heeft de prijs opnieuw weing aansluiting met de jeugdliteratuur. Slechts twee van de genomineerden voor de prijs van 2013 worden aangemerkt als jeugdboeken. Van de vijf Nederlandstalige boeken zelfs geen één.Vorig jaar was geen van de drie winnaars een jeugdboek. Het blijft daarmee onduidelijk wat de criteria voor deze prijs zijn. De jury heeft als opdracht boeken te nomineren die niet voor een andere jeugdboekenprijs in aanmerking komen (bijvoorbeeld De Gouden Lijst) maar dat geldt dus niet voor literatuurprijzen voor volwassenen. Het genomineerde boek Dorst van Esther Gerritsen dingt bijvoorbeeld ook mee naar de Libris Literatuurprijs.
Hoe kan het toch dat zogenaamde jongerenliteratuur blijkbaar zo weinig met jeugdliteratuur te maken heeft? Waarom geen Rotmoevie van Marian de Smet of Kelderkind van Kristien Dieltiens, dat de Woutertje Pieterse Prijs won bij de nominaties? Ik neem aan dat de jury haar werk goed heeft gedaan, het werk van o.a. Gerritsen, Huff en Van der Meer kreeg lovende recensies. Ik kan er moeilijk over oordelen want ik heb slechts twee van de tien boeken gelezen, inderdaad: de twee titels die als jeugdboeken worden aangemerkt: Een weeffout in onze sterren van John Green en Herinneringen van een denkbeeldig vriendje van Matthew Dicks. Beide prachtige boeken trouwens en John Green lijkt mij de gedoodverfde winnaar in de categorie vertalingen.
Het probleem zit hem dan ook niet in de genomineerde boeken maar in de criteria. Die blijven onduidelijk en vooral onlogisch. 'De prijs richt zich op boeken van hoge kwaliteit die goed aansluiten bij de belevingswereld van jongeren'. Ook wordt nog gerept over boeken die een 'brug slaan tussen de jeugdliteratuur en de wereld van volwassenen' en in het persbericht gaat het specifiek over 'yong adult fiction'. Begripsverwarring alom, veel van de genomineerde boeken delen we niet in bij de young adult.
Opvallend bij deze prijs is dat een jongere geldt als iemand tussen de 15 en 30 jaar. Een adolescent zou dus dezelfde belevingswereld hebben van een pas-getrouwde 29-jarige met een eerste kindje op komst? Die leeftijdsindeling is onzinnig, tussen je 15e en 18e ben je met heel andere dingen bezig dan daarna en je leest ook echt nog wel andere boeken. Mijn voorstel zou zijn om de grens bij 18 jaar te leggen en een nieuwe prijs in het leven te roepen voor young-adult literatuur.
De Jongerenliteratuurprijs leek de prijs die de leemte moest vullen voor 15+-boeken (de zogenaamde young adult-boeken). Dat leek even een genre op zich te worden, al is de hype alweer wat overgewaaid en richt het zich nu vooral op fantasy, met speciale kasten in boekhandel maar daar staan niet veel van deze genomineerden tussen. Het berust op een misverstand: die leemte wordt dus niet gevuld want wie een boek specifiek voor oudere jeugd schrijft, lijkt vooral niet in aanmerking te komen voor de Jongerenliteratuurprijs. Het zou dus nog steeds goed zijn als er een prijs komt voor 15+-boeken. Typische adolescentenromans die zo'n belangrijke plaats innemen in de jeugdliteratuur. Als die prijs er is, dan pas kan ik van harte zeggen: Leve de Jongerenliteratuurprijs.
Laten we de genomineerden niet vergeten, want deze boeken maken zeker nieuwsgierig en ik zal proberen er de komende tijd een aantal te lezen:
Categorie Nederlandse boeken:
De verjaardagen – Hanneke Hendrix (De Geus)
Dorst – Esther Gerritsen (De Geus)
Niemand in de stad – Philip Huff (De Bezige Bij)
Paaz – Myrthe van der Meer (The House of Books)
Strak Blauw – Renée van Marissing (Atlas | Contact)
Categorie vertaalde boeken:
De schoenen van mijn broer – Ali Lewis, vertaling Marjet Schumacher (The House of Books)
Een weeffout in onze sterren – John Green, vertaling Nan Lenders (Lemniscaat)
Herinneringen van een denkbeeldig vriendje – Matthew Dicks, vertaling Ineke van Bronswijk (Moon)
Het ware verhaal van het monster Billy Dean – David Almond, vertaling Annelies Jorna (Querido)
Mr Gwyn – Alessandro Baricco, vertaling Manon Smits (De Bezige Bij)
Wat nog opvalt is dat bij de Nederlandse genomineerden vier van de schrijvers begin dertig zijn en één (Gerritsen) net de veertig is gepasseerd. Blijkbaar moet je net buiten de doelgroep vallen om de genoemde belevingswereld te kunnen verwoorden.
Het prijzengeld bedraagt € 15.000 per winnende boek en er kan gestemd worden voor een publieksprijs. De uitreiking is op dinsdag 16 april in Utrecht.
