Luitingh-Sijthoff
Bernadette Custers
De 15-jarige Mahmoud woont met zijn Pakistaanse ouders en broertje in een flat in Oslo en doet verslag van een zomer waarin weinig lijkt te gebeuren omdat er geen geld is om met vakantie te gaan. Er komt wel een Pakistaanse oom logeren die hij rondleidt door Oslo en die diep onder de indruk is van alle vrijheid in Noorwegen. Mahmoud geeft hem fijntjes te verstaan dat het land verleidelijk is voor hem, maar dat hij zelf totaal niet verleidelijk is voor Noorwegen.
Ey, luister es! is een lange, meanderende, vileine en geestige monoloog vol met zelfspot. Niemand komt er genadig vanaf in de scherpe commentaren; Noorse politici maar ook de eigen gemeenschap, cultuur en religie niet. Over de angst van veel Noren dat allochtonen de boel willen overnemen, stelt hij droogjes dat ze daar helemaal geen tijd voor hebben. Want ze moeten groenteshopjes runnen, roken, taxi rijden en kinderen baren. En hun kinderen worden later dokters, advocaten en ingenieurs, dus zij hebben er ook geen tijd voor.
Ik heb een paar keer hardop gelachen om de spiegel die Gulraiz Sharif in dit knappe debuut voorhoudt. Hij steekt via de stem van een tweede generatie puber met iedereen en alles de draak zonder dat het moralistisch of verbitterd overkomt. Het is vooral een uitvergroting van vooroordelen en aannames. ‘Als papa plotseling drang krijgt om eremoord te plegen’, staat er ironisch na een alles veranderende mededeling van een van de gezinsleden, die te precair is om al weg te geven. Misschien niet helemaal geloofwaardig uitgewerkt, maar zo liefdevol beschreven dat het niet uitmaakt.
Sharif laat zijn hoofdpersoon in een taaltje spreken waarin de lidwoorden ontbreken en veel straat- en krachttermen opduiken; bijzonder knap uit het Noors vertaald door Bernadette Custers. Regelmatig geeft Mahmoud aan dat die taal hem in de weg zit: het is veel beter om te praten als een Olav of een Axel.
Ey, luister es! is een authentiek boek dat zich maar moeilijk laat vergelijken met andere jeugdliteratuur. Sharif geeft een jongen een megafoon, en laat hem vanuit zijn flat roepen: “Luister naar mij.” Het is bepaald geen straf om daar gehoor aan te geven.
Deze bespreking stond op 2 december 2022 in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden
