De Eenhoorn
Alles verandert voor Bert op de dag van de grote ramp. Zijn vader is treinmachinist en komt om bij een frontale botsing op het spoor. Op die dag stopt hij met praten, al deed dat hij al niet veel. Tine Mortier schreef een klein boekje met de wat cryptische titel Min of meer per ongeluk over een jongen die verder moet na een groot verlies. Bert had een sterke band met zijn vader, met wie hij een grote voorliefde deelde voor alles wat met treinen te maken heeft. Na zijn dood ontdekt Bert dat zijn vader met een groot en bijzonder project bezig was. Eindelijk kan hij het verdriet toelaten dat hij jaren heeft weggestopt. Bert heeft dan ruimte voor zijn eigen project: hij wordt een trein. Een paar dagen later zijn zijn benen veranderd in wielen.
Die transformatie voelt aan als een surrealistisch sprookje waarbij Mortier veel losse eindjes laat bestaan. Het is aan de lezer om te bepalen hoe letterlijk deze verandering te nemen. De psychologische componenten zijn duidelijk: Bert hervindt zichzelf en wordt wie hij altijd had willen zijn. Hij rekent af met zijn belangrijste pestkop en verstevigt een vriendschap en maakt duidelijke keuzes. Ontroerend is de sterkere band die met zijn moeder ontstaat. Bert kan op eigen benen staan, al klinkt dat vreemd in deze context. Mortier componeert het verhaal vaardig maar beschrijft ze gevoelens vaak te letterlijk in plaats van ze te suggereren of voelbaar te maken. Het einde is behoorlijk melodramatisch en maakt van Bert onnodig een soort heilige.
Uitgeverij De Eenhoorn kiest bij deze en andere uitgaves voor een klein formaat boekje met illustratieve foto’s. Soms zijn die raak maar meestal wat onnozel en is het de vraag wat te ze toevoegen. Een foto van een paar jampotten bij de verhaallijn van de moeder die haar verdriet werkt door enorme hoeveel vruchtenjam te maken of een foto van een krijsend babygezicht bij de passage over een huilbaby. Veel illustratiever en sfeervoller zijn de foto’s over het spoor, met treinen en locomotieven, die raken de kern van het boek. Die keuze mag wat steekhoudender, net als de tekst. De Eenhoorn grossiert in dit soort novelles die vaak niet onaardig zijn maar ook geen diepe indruk maken. Een ideetje is uitgewerkt tot een verhaaltje, en dan is het boekje klaar, en wordt het uitgegeven, zo lijkt het wel. Het voelt mat en vlak en zo leest het ook, een beetje zoals bij het jaarlijke boekenweekgeschenk dat binnen een vastgesteld aantal pagina’s moet blijven. Met lijvige romans van o.a. Do van Ranst en Kristien Dieltiens bewees de uitgever dat het ook anders kan. Niet dat het volume van een boek de norm moet zijn of een kwaliteitsgarantie is. Maar er spreekt overtuiging en durf uit, wat hier node mist.
Min of meer per ongeluk is niet slecht, het is net aan voldoende, en dat is het dan ook. Dat voelt als verspilde energie voor alle partijen, de lezer niet in het minst.
Min of meer per ongeluk
Tine Mortier
De Eenhoorn
