close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
10+

Geschiedenis omdat het moet

Arend van Dam Kinderboekenweekgeschenk: De diamant van Banjarmasin & De gijzelaar en de bastaard - het verhaal van een vergeten prins van Oranje Kinderboek
Van Holkema & Warendorf
Anne Stalinski & Arend van Dam
Waardering: 6.5

Al meer dan 30 jaar schrijft Arend van Dam boeken voor kinderen en hij geldt als een van de productiefste auteurs van ons land. Hij debuteerde in 1989 met Het pietenboek en schreef daarna meer dan 120 boeken. Al die jaren was hij opvallend onopvallend aanwezig. Voor zijn stroom aan boeken won hij in 2008 één Zilveren Griffel voor Lang geleden... Zijn werk met vooral historische onderwerpen werd vooral op scholen veel gebruikt maar bleef bij recensenten meestal onder de radar.  Dat veranderde in 2018 dat een jubeljaar voor Van Dam was. Met De reis van Syntax Bosselman bleek hij over onvermoede kwaliteiten te beschikken. Niet zozeer stilistisch maar wel met het vermogen om een gevoelig en veelzijdig onderwerp secuur te belichten. Voor de slavernijgeschiedenis kreeg hij een Zilveren Griffel én de Thea Beckmanprijs. Met het in hetzelfde jaar verschenen De bromvliegzwaan, een non-fictieboek over taal, wint hij ook nog eens een Vlag en Wimpel. Van Dam zette zichzelf na dertig jaar ineens op de kaart als een schrijver die meer in zijn mars heeft. Het zal niet de enige reden zijn dat hij is gevraagd voor het Kinderboekenweekgeschenk van dit jaar te schrijven, het geschiedenis-thema is natuurlijk op zijn lijf geschreven. Van Dam heeft zelf de lat hoger gelegd en dat maakt nieuwsgierig naar zijn nieuwe boeken.

Bij het lezen van het Kinderboekenweekgeschenk met de titel De diamant van Banjarmasin zweeft vanaf het begin één vraag boven het boekje: wat hebben deze verhalen met elkaar te maken? Ik begrijp Van Dams bedoeling niet. Het is een bundeling verhaaltjes die los van elkaar niet onaardig zijn, alhoewel weinig uitgewerkt en zonder plot. Van Dam put uit zijn aantekeningenboekje en start bij een persoonlijk verhaal (‘want geschiedenis begint bij jezelf’) om ons vervolgens mee te nemen naar onder andere Anton de Kom, die diamant van Banjarmasin, Rembrandt en de betekenis van de kop van Jut. In de tussenliggende teksten probeert hij samenhang aan te brengen maar zijn uitleg daarbij is summier. Omdat het in zijn boekenkast staat, omdat hij er toevallig op stuitte of omdat ‘in onze taal veel verhalen wonen’. Het idee, de bedoeling en vooral het onderlinge verband blijven een raadsel. Het lijkt wel  alsof Van Dam lukraak heeft geshopt uit allerlei onderwerpen waarover hij nog wel eens wilde schrijven. Geschiedenis omdat het moet. De relevantie ontbreekt en wat overblijft is een magere verzameling losse verhalen; jammer als je na 30 jaar eindelijk die felbegeerde opdracht krijgt om het Kinderboekenweekgeschenk te schrijven. Anne Stalinski maakte (zilveren penseel voor De bromvliegzwaan) de illustraties in een lekker rommelige tekenstijl.

De diamant van Banjarmasin wordt uitgegeven door Van Holkema & Warendorf in opdracht van stichting CPNB. Tijdens de Kinderboekenweek is het gratis bij aankoop van ten minste €12, 50–  aan kinderboeken.

De gijzelaar en de bastaard | 9789000374076 | De leukste kinderboeken

Naast het geschenk verschijnt van Van Dam ook nog De gijzelaar en de bastaard, ‘het verhaal van een vergeten prins van oranje’. Die vergeten prins luistert naar de naam Filips Willem en wordt in 1568 op dertienjarige leeftijd ontvoerd door Spaanse soldaten. Hij wordt zogenaamd als een speciale gast behandeld door het Spaanse hof maar in feite zit hij in gevangenschap zodat zijn vader Willem van Oranje het land niet binnen zal vallen. Een onbekende geschiedenis in het licht zetten heeft al veel interessante literatuur opgeleverd en de eerste hoofdstukken zijn veelbelovend. Er wordt een mysterieuze gast geïntroduceerd die door de deur van zijn gesloten kamer met de prins in gesprek gaat. Het maakt nieuwsgierig maar veel te vroeg in het verhaal wordt duidelijk wie deze Gabriël is en vloeit de spanning weg. Wat overblijft is een behoorlijk droog opgeschreven verhaal met heel veel namen waarin de lijn van de geschiedenis wordt gevolgd. Het themaatje over loyaliteit (hoe kun je van een vader houden die jou niet ziet staan), komt te weinig uit de verf het om dit boek glans te geven.  Van Dam maakt niet duidelijk waarom hij deze prins aan de vergetelheid onttrekt. Na ‘Syntax Bosselman’ hoopte ik dat Van Dam zijn andere boeken ook meer relevantie mee ging geven. Bij historische verhalen, ook voor kinderen, luistert de keuze van het thema en de bijbehorende insteek nauw en is urgentie bijna een noodzaak. Er zijn zoveel verhalen te vertellen, maar waarom juist deze?  Curieus is dat de auteur zelf de (zwart-wit) illustraties maakte in een wat naïeve sjabloonstijl. Ook die willen niet echt overtuigen.

 

Tags : Echt gebeurdgeschiedenishistorieillustratiesKinderboekkinderboekenweekgeschenkkunstNon-fictieVroegerWeten en leren