Leopold
In de epiloog van Achter de draad staat een opvallende anekdote. Direct na de Eerste Wereldoorlog braken boeren aan beide kanten van de grens het hek af. De Nederlanders namen de palen en het prikkeldraad mee, die feitelijk van de Belgen waren, en door de Duitsers van hen gestolen. Het gaat om de beruchte ‘dodendraad’, een elektrische grensafzetting van meer dan dan 180 kilometer lang, die Nederland van Belgie scheidde. Het enorme voltage op de draad veroorzaakte enorm veel doden, toch werd er in de grensstreek veel gesmokkeld en slaagden mensen er in van het ene naar het andere land te komen.
Hans Kuyper vertelt in Achter de draad het waargebeurde verhaal van een jongen van 14 die betrokken is bij een groep smokkelaars die mensen en spullen over de grens brengt. De jongen laveert behendig tussen zijn stugge stiefvader en diens vrienden en soldaten die wel of niet te vertrouwen zijn. Als er een zwangere vrouw over de grens komt en Mars ineens de verantwoordelijkheid voor haar baby krijgt, is hij op slag volwassen. Hij smokkelt de baby naar Belgie om op zoek te gaan naar haar echte familie en krijgt hulp van kloosterlingen. Mars doet wat hij moet doen, en dat is allesbehalve een pretje, hij brengt zelfs iemand om het leven.
Een boeiend historisch gegeven dat door Kuyper met zorg is uitgewerkt. De makke bij historische verhalen, en zeker degene die op waarheid zijn gebaseerd, is nogal eens dat de feiten en geschiedschrijving overheersen en de fictie in de weg zit. In Achter de draad staat het verhaal voorop. Mars is een sterk personage en ook de andere karakters overtuigen. Het is knap dat Kuyper deze harde geschiedenis op een kalme en evenwichtige manier weergeeft. Kuyper is geen groots stilist maar weet deze roman een vleugje poezie mee te geven, en valt niet in de valkuil van het heldenepos. Een held mag je Mars gerust noemen maar gellukkig blijft hij een jongen van vlees en bloed, met echte emoties en twijfels die op de enkele vierkante kilometers van zijn jeugd moet te zien overleven. Tegelijkertijd laat het zien hoe toevallig het leven is, en hoe bepalend het is aan welke kant van ‘het hek’ je wordt geboren.
In de kleine stroom van jeugdboeken over de Eerste Wereldoorlog is Achter de draad een prettige aanvulling al is het maar omdat het perspectief van Nederlanders, die niet direct bij de oorlog waren betrokken, niet vaak wordt geschetst. Wie meer wil weten over de dodendraad, kijk hier.
Achter de draad
Hans Kuyper
Leopold