close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
15+

Verschlimmbessern

Enrico Galiano De bijzondere woorden van Gioia Young Adult
Luitingh-Sijthoff
Ada Duker en Henrieke Herber
Waardering: 8.0

Is er een woord  voor wanneer je niet weet of je wakker bent of slaapt? Jazeker, dat is het Japanse ’tsura-utsura’. Net zoals dat er een woord is voor de vlagen helderblauwe lucht tussen de wolken na een onweersbui. Dat is het Ierse Turadh. Fernweh is misschien iets bekender en is de Duitse term voor heimwee naar plekken waar je nooit bent geweest.

De 17-jarige Gioia Spada verzamelt dit soort onvertaalbare woorden. Ze is apart, maar wie is dat niet op die leeftijd? Als buitenbeentje op haar vorige en nieuwe school heeft ze geprobeerd zichzelf te zijn en ‘zoals zij’ te zijn, maar beide manieren werkten niet. Ze vindt geen aansluiting bij leeftijdsgenoten, behalve dan bij haar beste vriendin Tonia, met de kanttekening dat deze niet bestaat. Met haar denkbeeldige vriendin kan ze alles bespreken en uit ze zich op een manier die bij haar past. Gioia denkt en praat anders dan anderen en maakt gebruik van ‘een vertaler in haar hoofd’, waar haar gedachten langs gaan om geordend te worden.

Alleen haar leraar filosofie begrijpt haar, bij hem gaat ze bijna dagelijks langs om levensvragen te stellen en de filosofische antwoorden helpen haar om grip op de werkelijkheid te houden. Een slimme truc van auteur Enrico Galiano om zo het beroep van leraar op een positieve manier in schijnwerpers te plaatsen. Galiano is een bekende Italiaanse docent, met een grote fanbase op social media, die met dit debuut in zijn thuisland een bestseller scoorde.

Gioia heeft ouders die geen knip voor de neus waard zijn. Armoedige alcoholisten met een knipperlichtrelatie die hun dochter geen veilige thuishaven bieden. Alleen bij haar inwonende, dementerende oma vindt ze troost, zonder dat er woorden aan te pas komen. Gioia raakt op een avond aan de praat met een jongen die buiten bij een café staat te darten. Met deze Lo kan ze wel praten, ze biljft zelfs de hele nacht wakker om met hem te praten (daar is ook een woord voor: begadang in het Indonesisch).

Lo verzamelt steentjes en heeft meer merkwaadige eigenschappen: hij draagt altijd dezelfde hoody en wil nooit overdag in het openbaar worden gezien. Gioia neemt zijn rariteiten voor lief want ze heeft eindelijk een zielsverwant en na een tijdje ook verkering. Als Lo op een dag verdwenen is, raakt het tot dan toe voortkabbelende verhaal in een stroomversnelling en wordt De bijzondere woorden van Gioia een pageturner van jewelste waarin de grens tussen waarheid en waan flinterdun is. Galiano componeert een slim verhaal waarbij Gioia, net als de lezer, meerdere malen op een ander spoor wordt gezet. Ze probeert goede dingen te doen maar maakt de situatie juist erger (daar bestaat het Duitse woord verschlimmbessern voor).

In meerdere stijlvormen en met fraaie dialogen schreef Galiano de ultieme adolescentenroman met  een spannende onderstroom en een aantal intrigerende personages, zoals de uitbaatster van het café en de filosofieocent. Gioia en Lo zijn in al hun vreemdheid en onaangepastheid overtuigende karakters die met hun spel van aantrekken en afstoten het verhaal stuwend en spannend maken.

Uiteindelijk is er overal taal voor, ook voor zaken die lastig te begrijpen zijn of nauwelijks in woorden uit te drukken. Voor een jeugdroman als De bijzondere woorden van Gioia was al wel een woord: meeslepend!

Tags : filosofiegrootoudersjeugdboekLiefde en vriendschapmoederproblemenpsychiatrieRuzie en pestenscheidingSchoolstiefvadervaderYoung Adultziekte