Als de wereld kopje-onder gaat

Gideon Samson en Julius 't Hart Overspoeld Genre: Jeugdboek
Uitgever: Querido

‘Binnen in mij was het een al modder. Buiten mij was de wereld kopje-onder gegaan’. Eén van de mooiste zinnen (er is veel concurrentie) uit Overspoeld van Gideon Samson die fictie maakte van het waargebeurde verhaal van Julius ’t Hart. Julius heet in het boek Pieter, hij wil na zijn schooltijd iets van de wereld zien en gaat vrijwilligerswerk op een school voor dove kinderen in Sri Lanka doen. Als hij daar met kerst vakantie viert aan de kust wordt het land getroffen door een enorme vloedgolf, waarvan Pieter pas later doorkrijgt dat het om een tsunami gaat en een ramp betreft met een enorme impact op de hele wereld. Pieter en zijn Engelse vriend Andrew overleven de ramp, net als de Zweedse Elin, die ze kort daarvoor hebben ontmoet en op wie Pieter op slag tot over zijn oren verliefd werd. Haar reisgenoot Isabelle komt om bij de ramp wat een grote impact heeft op de verhoudingen tussen de prille vrienden.

De verwachtingen bij een nieuw boek van Gideon Samson zijn relatief hoog gespannen, daar heeft hij met zijn oeuvre in korte tijd zelf voor gezorgd. Zeker na Zwarte Zwaan ligt de lat weer een stukje hoger. Overspoeld is zijn vijfde roman (hij schreef ook nog een boekje over een superheld) en bijzonder in de zin dat het een aflevering is in de uitgebreide Slash-reeks van uitgeverij Querido. De serie geeft auteurs de ruimte om fictie te schrijven op basis van de ervaring van een jongere. Na het overrompelende De gelukvinder van Edward van de Vendel verschenen in hoog tempo Slash-boeken waarvan de kwaliteit wisselvallig was. Na een periode van stilte is er met Overspoeld weer een kwalitatief hoogwaardig boek in deze serie over een relevant onderwerp.

De wereld ging kopje-onder en daarmee ook de onbevangenheid van Pieter. Hij is totaal de kluts kwijt door de dood van Isabelle en besluit het weg te stoppen en er niet meer over te praten. Dat brengt met zich mee dat hij geen contact houdt met Elin, al blijven de twee Zweedse meisjes door zijn kop spoken. ‘De enge engel bemin ik, die andere haat ik’. Het startpunt van het boek is het moment dat Elin, jaren na de ramp, via Facebook contact met Pieter zoekt, net als Nederland en Spanje hebben afgetrapt voor de finale van het WK-voetbal in Zuid-Afrika. Samson bouwt het verhaal op rond die voetbalwedstrijd, inclusief de twee helften, de pauze en een verlenging. Dat leest niet altijd even gemakkelijk, vooral omdat het voetbal een constructie is en niet relevant voor het verhaal. De flashbacks uit Sri Lanka zijn dat natuurlijk wel en beklemmen tot op het bot. De aanloop naar de ramp is uitgebreid wat het gevoel onderstreept dat het ze overkomt. Midden in de nacht is er water en redden ze wat er te redden valt. In korte hoofdstukken met veel dialogen wordt de paniek en de chaos voelbaar. De jongens weten zichzelf, en een paar anderen, veilig te stellen en gaan uiteindelijk terug om Isabelle te zoeken. Ze beleven de ramp op hun eigen vierkante kilometers, zonder een besef van de omvang. Pas later in contact met het thuisfront krijgen ze door hoe groot en verwoestend deze tsunami is geweest.

Nu Elin weer contact met Pieter zoekt, moet hij de confrontatie met zijn gevoelens en gedachten aan over een gebeurtenis die hij lang heeft weg weten te drukken. Zijn gevoelens voor Elin waren zo overrompelend en sterk dat die hem nooit hebben los gelaten. Was het voorbestemd dat hij haar moest ontmoeten? Pieter worstelt met dat soort vragen en vooral daar zit de diepere laag van deze roman. ‘Nu gaat ze vast beweren dat het allemaal zo moest zijn. Toeval bestaat niet en zo. Ik ben daar helemaal niet zo zeker van.’ Want Pieter wilde vooral niet naar Azië, maar had wel Sri Lanka aangekruist, domweg omdat hij niet wist dat het land bij Azië hoorde. Vlak voor de tsunami ontmoeten ze de twee Zweedse engelen, en ze overleven de ramp, waarbij niet te ontkennen valt dat toeval een grote rol speelt.

De reis van Pieter door zijn innerlijk om zijn ervaringen een plek te geven is van begin tot eind boeiend in een messlepend en echt verhaal, waar in de dialogen sprankelend zijn en de onderkoelde humor (vooral van Brit Andrew) zo geestig, dat Overspoeld op het ereschavot van beste Slash-boeken terecht komt, direct naast De gelukvinder.

Overspoeld is een hard maar ook eerlijk boek. Pieter beseft vlak na de ramp dat er mensen zijn verdronken. Toch zegt hij niet verdrietig te zijn en juist op dat moment van de zee te houden. Hij beseft zich terdege hoe gek dat klinkt maar: ‘Het water had me meer dan ooit doen voelen dat ik lééfde. Eerst naakt in de golven, de volgende dag in een spannend avontuur. Ik weet het wel, het slaat natuurlijk nergens op, maar toen voelde ik dat nog zo.’