close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
12+

Keiharde maar ook empathische roman over levensvragen

Dit boek maakt een merkwaardige reis door de jeugdboekenwereld. Het verscheen al in 2000 in Denemarken en werd daar meteen bekroond als beste jeugdboek van het jaar. Dezelfde eer kreeg het in 2008 in Frankrijk en 10 jaar na verschijning is er pas de Nederlandse vertaling. Ook hier baart het boek opzien met veel positieve recensies, waarvan zelfs één met 5 sterren in de Volkskrant. Pjotr van Lenteren noemde het boek ‘fenomenaal’ en ‘sensationeel’.

Die kwalificaties vind ik wat over de top maar de loftuitingen zijn begrijpelijk, want Niets is een bijzonder boek dat al veel eerder in ons taalgebied had moeten verschijnen. Teller tekent het huiveringwekkende verhaal op van een groep jongeren die offers brengen, waarin ze steeds een stap verder gaan. Een klasgenoot die blijkbaar veel invloed heeft, besluit op een dag in een pruimenboom te blijven zitten omdat hij vindt dat het leven geen zin heeft en niets nog betekenis heeft. Deze Pierre Anthon moet op andere gedachten worden gebracht, besluiten ze, en daarom richten ze ‘een berg van betekenis’ op waar iedereen iets aan toevoegt dat voor hem of haar belangrijk is. Daarin gaan ze op een gruwelijke manier steeds verder, uiteindelijk nauwelijks nog draaglijk voor de betreffende personen, maar ook niet voor de lezers. Ze gaan ver, heel ver, maar dat moet en kan niet anders. Dat geloof je als lezer. Het enige dat niet helemaal duidelijk wordt, is waarom juist die jongen in de pruimenboom zo belangrijk is.

Teller bouwt de spanning subtiel en onderhuids op in prachtige taal met  ogenschijnlijk eenvoudige zinnetjes die een enorme kracht een veelzeggendheid verbergen. ‘Het was lente, maar dat jaar kon de lente ons niet bereiken.’

Een keiharde maar ook empathische roman over de diepste levensvragen. Waarom zijn wij hier en wat doet ons leven er toe? De roman wint aan actualiteit en relevantie doordat de jongeren ongewild enorme internationale roem vergaren en hun ‘berg van betekenis’ zelfs voor miljoenen door een Amerikaans museum wordt aangekocht. Alles is te koop waardoor de betekenis van de berg nog dubbelzinniger en ambivalenter wordt.

Niets is een filosofische jeugdroman zoals er niet veel verschijnen. Het kan als een zwaktebod worden ervaren dat de paaltjes met bedoelingen nogal nadrukkelijk zijn neergezet maar daar staat tegenover dat het om essentiele zaken gaat waar lezers nog lang en veel over na kunnen denken en doorpraten. En misschien wel vooral over in verwarring zullen blijven en dat moet literatuur af en toe doen, prikken en bijten en geen pasklare oplossingen bieden.

Titel Boek:

Niets

Auteur:

Jane Teller

Vertaler:

Maaike Lahaise

Kaft:
Tags : filosofiejeugdboekLiefde en vriendschapSpanning en avontuur