Ploegsma
De titels van de eerste hoofdstukjes van Stranders vertellen volgens schema de aanloop naar een groots avontuur. Job heeft een ‘Rotzusje’ op wie hij van zijn carrière-ouders veel te vaak moet passen; ook op de dag van de belangrijke voetbalwedstrijd. Dus verzint hij ‘Het plan’ wat leidt tot ‘De verdwijning’ van Kaatje. Job gaat op zoek en hoofdstuk 53 (!) heeft als titel ‘Thuis’. Je ziet de post-it briefjes met hoofdstuktitels boven het bureau van de auteur hangen.
Stranders is het debuut van de in Amerika woonachtige Nederlandse schrijfster Iris Stobbelaar en ik hink op twee gedachten bij dit boek.Het is te dik en te veel en vooral stilistisch en in de opbouw mankeert er het nodige aan. Tegelijkertijd is het een wervelend en fantasievol avonturenboek, zoals ze niet veel meer worden geschreven. Petje af voor de magische wereld die Stobbelaar heeft gecreëerd. Het is een land waar mensen naar toe verdwijnen die door anderen zijn verwenst, de zogenaamde stranders. Soms gaat de verwenser op zoek, zoals Job die zijn zusje terug wil vinden.
Hij wordt meegenomen door een Kletsbek naar Herberg Rilverkilt na een Nacht in het Broganbos (hoofdstuktitels). Deze wereld wordt geregeerd door de meedogenloze koning Obir, die het volk in een verstikkende houdgreep heeft. Het zusje van Job is door hem gevangen en verkeert in voortdurende doodsangst. In haar nachtmerries produceert ze angstaanjagende monsters die worden gevangen en met elkaar een groeiend leger voor de koning vormen. Job is de enige die zijn zusje kan bevrijden, en daarmee ook het volk dat zwaar te lijden heeft. Maar hij moet daarvoor nogal wat avonturen aangaan, vijanden verslaan, bondgenoten zoeken en hindernissen overwinnen. (Hoofdstuktitels: De Gruimgrotten, Het doolpad, Het Desdemonawater). Prachtig in het boek verweven is het verhaal van meneer en mevrouw Zonneman, die aan de basis van deze parallelle wereld stonden. Een verzuurd echtpaar dat elkaar naar het leven stond met bijbehorende verwensingen. Op een spectaculaire en onverwachte manier speelt het stel een sleutelrol in de ontknoping van het verhaal.
De fantasierijke vondsten sneeuwen onder in de veelheid. Iedere keer als Job op het goede pad lijkt te zijn, gaat het toch weer mis en telkenmale keert het verhaal zich opnieuw om. Het rode pennetje had scherper gehanteerd moeten worden, niet alle ideetjes op die post-its waren nodig om dit verhaal te doen slagen. Als Job op pagina 360 bij zijn zusje is en ze naar huis gaan, duurt het nog eens 100 bladzijden voordat ze er arriveren. Stobbelaar hanteert nogal wat vaste stijlbloempjes (plichtmatige vooruitwijzingen aan het einde van de hoofdstukken en een karrevracht aan overbodige bijwoorden en de verfoeilijke lijdende vorm) en de karakterduiding is niet overal even sterk. Job is nauwelijks angstig of overrompeld als hij de nieuwe wereld betreedt en zusje Kaatje is wel erg helder, na het ontwaken uit haar monsterlijke coma.
Met een steviger redactie was dit een verrassend goed debuut geweest, nu is het vooral beloftevol. De parallelle wereld uit Stranders doet heel lichtjes denken aan die uit de Chaos-trilogie van Patrick Ness, en dat is een behoorlijk compliment. Het is smullen hoor: al die merkwaardige personages en monsters en fantasievolle kronkelingen. Nu nog leren om sommige darlings te killen voordat ze in het verhaal om het leven komen.
Stranders
Iris Stobbelaar
Ploegsma
