Een ongemakkelijk samenzijn met de familie

Do van Ranst Die foto waar ik niet op sta Genre: Jeugdboek
Uitgever: De Fontein

‘Toen we elf waren, veranderde er van alles. Ik bedoel: Fiebie veranderde. Ze werd rustiger. Ze huilde minder en zeurde niet meer de hele tijd. Ze bleef natuurlijk wel een meisje, daar was niks tegen te beginnen.’ Bas en zijn nichtje Fiebie raken steeds meer op elkaar gesteld en dat loopt ietwat uit de hand, waardoor de toch al gespannen familieverhoudingen nog verder op scherp komen te staan. In Die foto waar ik niet op sta beschrijft de Vlaamse auteur Do van Ranst het weekend waarin de familie op verzoek van opa voor het eerst sinds drie jaar samenkomt in het zomerhuis.

De twee zoons van opa met hun vrouwen én Bas, Fiebie en opa, het levert een uiterst ongemakkelijk samenzijn op. De vrouwen zijn bijdehand en bij vlagen onuitstaanbaar, opa is onverstoorbaar en de vaders hangen daar wat tussenin. De kleinkinderen kiezen onvoorwaardelijk partij voor hun grootvader. Het blijft lang onduidelijk waar de pijn precies zit. Van Ranst bouwt de spanning tergend langzaam op. Na bijna iedere aanwijzing die ons iets verder helpt in het verhaal, volgt een herinnering, een flashback of een duiding. Wat er zo’n beetje tussen neef en nicht is gebeurd, ligt voor de hand en wordt veel te uitgebreid beschreven. De onthulling waar opa mee komt en waarvoor hij iedereen bij elkaar heeft geroepen in het zomerhuis, is van een andere orde. Een merkwaardige plotwendig die niet wordt uitgewerkt en ook geen puzzelstukjes op hun plek laat vallen.

Die foto waar ik niet op sta is een broeierige novelle die leest als een filmscenario. Van Ranst schrijft beeldend en soms bijna letterlijk visueel, zoals het fotomoment uit de titel. Het verhaal krijgt intensiteit omdat de meeste dingen die de familieleden dwars zitten, niet worden uitgesproken. Achter vrijwel iedere zin schuilt een suggestie. Van Ranst zet de karakters meesterlijk neer middels subtiele beschrijvingen en zonder ze uit te benen. Het schuurt en knarst en wringt en de getroebleerde verhoudingen overtuigen zeer. De onuitgesproken wrevel doet denken aan een gemiddelde aflevering van Het familiediner. Daarom is het bijna onverteerbaar dat deze, in aanzet sterke novelle, tegen het einde leegloopt. Van Ranst prikt de ballon plotseling door, waar hij er aanvankelijk met kleine ademteugjes lucht in had geblazen totdat deze op knappen stond. Dit interessante en beklemmende familieverhaal had een veel sterkere afronding verdiend.