Van Holkema & Warendorf
Stel dat we analoog aan de Grote Drie in de literatuur, zo’n lijstje voor jeugdliteratuur zouden maken. Dus de drie grootste drie levende Nederlandse schrijvers van kinderboeken. Twee namen staan voor mij buiten kijf: Guus Kuijer en Sjoerd Kuyper. Over de derde zou je kunnen soebatten en hangt het van de criteria af (Tonke Dragt, Toon Tellegen, Ted van Lieshout etc.). Sjoerd Kuyper dus, misschien niet altijd op waarde geschat, maar van onschatbare waarde voor de Nederlandse jeugdliteratuur. 2014 is een mooi jaar voor hem: hij is dit jaar veertig jaar schrijver en viert dat met het grote (verkoop)succes van zijn meest recente jeugdroman Hotel de Grote L Mooier kan het niet natuurlijk, om als schrijver in een jubileumjaar een van je meest bejubelde boeken het licht te laten zien. In de schaduw daarvan verscheen bij uitgeverij Hoogland & Van Klaveren de bundel Kwaaie verhalen van liefde. Een bundeling essays, brieven, verhalen en lezingen en nog een verdwaalde tekst van een toneelstuk en musical.
Veel van de teksten zijn niet eerder gepubliceerd of ergens in de marge en nu staan ze dus allemaal bij elkaar in een stevig boek met een schitterende titel. De selectie had wat mij betreft wat strenger gemogen, met de focus op jeugdliteratuur, want de verhalen die daarmee te maken hebben, zijn interessant en zeggen veel over Sjoerd Kuyper. De tekst van de musical Dromen zijn bedrogen en de theaterteksten Dode vaders, lieve zonen lezen wat lastig en een lang verhaal over Kuypers liefde voor popmuziek neem ik voor kennisgeving aan. Maar wat een genot om een aantal lezing en dankwoorden van Kuyper op een rijtje te zien. Zijn veelbesproken Annie M. G. Schmidt-lezing uit 2009, het dank woord bij de Theo Thijssen Prijs en zijn lezing op de Dag van het Kinderboek in 2011. Fantastisch is het uitgebreide verslag van zijn tijd op Curacao waarin Kuyper de schrijver Roland Colastica coachte bij het schrijven van diens eerste jeugdroman. Een hilarisch en openhartig dagboekrelaas waarbij weer opvalt wat een begaafd auteur Kuyper is. Hij schrijft sprankelend, met veel humor en weet het persoonlijke op een logische manier te vervlechten met inhoudelijke materie.
De titel Kwaaie verhalen van liefde is zo goed getroffen omdat Kuyper als geen ander authentiek boos zijn, en dat ook regelmatig is, maar het dient altijd een doel, meestal de liefde voor het kinderboek. Zijn vlammende Annie M. G. Schmidt lezing is daar het treffende voorbeeld van, maar ook erg treffend is de geestige parabel De krekel en de rat, waarin hij zich kwaad maakt op de invloed die de financiële wereld op zijn privé-besognes heeft. Kwaadheid in deze vorm is poëzie en Kuyper voelt zich niet zelden achtergesteld of tekort gedaan maar ziet ook altijd zijn eigen rol daarin en dat relativeert het meteen weer. Zijn vrouw Margje is de leidende figuur in het leven, en ook in dit boek, op alle cruciale momenten komt zij terug als zijn richtsnoer. Ik ben een van de gelukkigen die een keer in het tuinhuis van Kuyper in Bergen mocht zijn, voor een interview, en kan derhalve de beschrijvingen over de bomen en de natuur goed plaatsen. ‘Er staan ongeveer vijftig bomen in mijn tuin. De helft ervan kan ik niet benoemen. Over de bloemen zwijg ik voorlopgi. Die laat ik inslapen in de herst en als ze terugkeren in de lente, één voor één, zo mag ik althans hopen, zal ik me over ze buigen, ze welkom heten en ze vragen naar hun naam’. Dit citaat komt uit één van de gepubliceerde brieven (met name aan Ted van Lieshout) waarin hij schrijft over zijn gezondheid, de Gouden Griffel en de dilemma’s rond de verhuizing en dat is geen koffiepraat maar universeel proza.
Kwaaie verhalen van liefde is een prachtige bundel die ons veel leert over de schrijver en mens Sjoerd Kuyper maar ook over het leven, kunst en schrijven in het algemeen.
Kwaaie verhalen van liefde
Sjoerd Kuyper
Van Hoogland & Van Klaveren
